Σαν σήμερα στις 3 Ιανουαρίου 1911, έφυγε από τη ζωή ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 4 Μαρτίου του 1851. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και ιερέας και είχε συνολικά εννέα παιδιά.
Ο Παπαδιαμάντης μεγάλωσε μέσα σε ένα θρησκευτικό περιβάλλον γεμάτο γράμματα, κάτι που τον συνόδευε σε ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή του. Πήγε σχολείο στη Σκιάθο, στη Σκόπελο, στη Χαλκίδα και αργότερα στην Αθήνα. Το 1874 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στα 20 του, πήγε μαζί με τον ξάδελφό του στο Άγιο Όρος, αλλά δεν έμεινε για πολύ. Δεν τελείωσε τη σχολή, αλλά παρέμεινε στην Αθήνα ζώντας μια ζωή ασκητική, μεταξύ συγγραφής και εκκλησίας. Ήταν επί χρόνια ψάλτης στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου στο Μοναστηράκι και από τα μικρά του χρόνια ως το θάνατό του η πιο αγαπημένη του ενασχόληση ήταν η μελέτη εκκλησιαστικών βιβλίων.
Από νεαρή ηλικία ξεκίνησε να συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Έκανε μεταφράσεις από αγγλικά και γαλλικά, γλώσσες στις οποίες ήταν αυτοδίδακτος. Παράλληλα άρχισε να γράφει και δικά του βιβλία. Αρχικά καταπιάστηκε με ιστορικά μυθιστορήματα, αλλά αργότερα καταστάλαξε στα διηγήματα, ειδικά από το 1885 και έπειτα.
Μερικά από τα διηγήματα του, μικρά και μεγάλα, ήταν «Η Χολεριασμένη (1901), «Ο Πεντάρφανος» (1905), «Ο Νεκρός ταξιδιώτης (1910), «Η Φόνισσα» (1903), «Οι Μάγισσες (1900), «Η Νοσταλγός» (1894), τα «Χριστουγεννιάτικα διηγήματα», τα « Πρωτοχρονιάτικα διηγήματα και τα «Πασχαλινά διηγήματα».
Τα θέματα του περιστρέφονταν γύρω από τος λαϊκές συνοικίες της Αθήνας ή τη ζωή στην γενέτειρά του. Ο Παπαδιαμάντης ζούσε τόσο απλοϊκά, που σε συνδυασμό με τα οικονομικά του που ήταν πενιχρά, οι περιγραφές συνθέτουν έναν άνθρωπο σχεδόν κουρελή. Είχε ελάχιστους φίλους και προτιμούσε τη μοναξιά, παρέα με ποτό και τσιγάρο.
Η λατρεία της φύσης και η έλξη προς την απλοϊκή ζωή, τον έκανε να επιστρέψει στη Σκιάθο το 1908. Τρία χρόνια αργότερα, στις 3 Ιανουαρίου του 1911, κι ενώ η υγεία του είχε επιδεινωθεί, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 60 ετών από πνευμονία.
Το πιο γνωστό του έργο, που ακόμα και σήμερα θεωρείται επίκαιρο, είναι «Η φόνισσα». Η γλώσσα που χρησιμοποιούσε είναι ιδιόμορφη, φανερά επηρεασμένη από τα εκκλησιαστικά βιβλία. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους διηγηματογράφους της ελληνικής λογοτεχνίας, χαρίζοντας της αριστοτεχνικά κείμενα. Το έργο του είναι διεθνώς αναγνωρισμένο και διδάσκεται σε σχολεία και πανεπιστήμια.
Ο Παπαδιαμάντης δεν ευτύχησε να δει τυπωμένο σε βιβλίο κανένα έργο του. Μετά το θάνατό του, τυπώθηκαν από τις εκδόσεις Φέξη (1912-1913) έντεκα τόμοι με όσα διηγήματα βρέθηκαν τότε. Πέντε τόμους εξέδωσε ο Οίκος Ελευθερουδάκη το 1925-1930 και έναν τόμο (Θαλασσινά διηγήματα) ο Αθ. Καραβίας το 1945.
Το 1955, τα Άπαντά του εκδόθηκαν από τον Εκδ. Οίκο Δ. Δημητράκου, με βιογραφικά στοιχεία, κριτικά σχόλια και προλόγους σε γενική επιμέλεια Γ. Βαλέτα. Το 1963, τα Άπαντα του Παπαδιαμάντη εκδόθηκαν σε τρεις τόμους από την Εταιρεία Ελληνικών Εκδόσεων, με προλόγους και επιμέλεια Μιχ. Περάνθη.
