Τήν Δευτέραν, 14ην /27ην Ἰουνίου 2022, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ἡ ἑορτή τοῦ Ἁγίου Προφήτου Ἐλισσαίου.
Κατά τήν ἑορτήν ταύτην ἡ Ἐκκλησία ἀναμιμνῄσκεται ἀντλοῦσα ἐκ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (Γ΄ καί Δ΄ Βασιλειῶν), ὅτι ὁ προφήτης Ἐλισσαῖος κατήγετο ἐκ τῆς πόλεως Ἄβελ-Μεούλ τῆς περιοχῆς Ἱεριχοῦς καί ὅτι ἐγκατέλειψε τό ἐπάγγελμα τοῦ γεωργοῦ, ὅτε ἐκάλεσεν αὐτόν ὁ προφήτης Ἠλίας. Ἔσφαξε δώδεκα ζεύγη βοῶν, μέ τά ὁποῖα ὤργωνε καί παρέθεσε συμπόσιον εἰς τόν λαόν καί ἠκολούθησε πιστῶς τόν προφήτην Ἠλίαν καί ἔγινεν εὐεργέτης πρός τόν λαόν τῆς περιοχῆς τῆς Ἱεριχοῦς καί τοῦ Ἰορδάνου διά τῶν σημείων καί θαυμάτων, τῶν ὁποίων ἠξίωσεν αὐτόν ὁ Θεός.
Πλησίον τῆς Ἱεριχοῦς καί εἰς τούς πρόποδας τοῦ Σαρανταρίου ὄρους μετέτρεψε τά πικρά καί βλαβερά ὕδατα πηγῆς εἰς εὔγευστα καί ὠφέλιμα. Ἠξιώθη νά ἴδῃ τόν διδάσκαλον αὐτοῦ, προφήτην Ἠλίαν ἀναλαμβανόμενον ἐπί πυρίνου ἅρματος εἰς οὐρανόν καί ἐζήτησε καί ἔλαβε παρ’ αὐτοῦ διπλῆν τήν χάριν αὐτοῦ καί ἔρριψεν ἐπ’ αὐτοῦ τήν μηλωτήν αὐτοῦ καί περιπατῶν ἐπ’ αὐτῆς ἐπέρασεν εἰς τήν ἀπέναντι ὄχθην τοῦ Ἰορδάνου ποταμοῦ. Ἐκοιμήθη τό 839 π.Χ.
Πρός τιμήν αὐτοῦ προεξῆρξε θείας Λειτουργίας τήν πρωΐαν τῆς ἑορτῆς εἰς τήν πρός τιμήν αὐτοῦ Μονήν ἐν τῷ μέσῳ τῆς Ἱεριχοῦς ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συλλειτουργούντων αὐτῷ τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἱεραπόλεως κ. Ἰσιδώρου, τῶν Ἀρχιμανδριτῶν π. Κυριακοῦ ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀββᾶ Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτου, π. Κλαυδίου καί π. Ὀνουφρίου ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σαρανταρίου Ὄρους, τοῦ Πρεσβυτέρου π. Νεκταρίου, ψαλλόντων τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Συμεών, τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Χρυσοστόμου καί τοῦ κ. Βαράκλα δεξιά ἑλληνιστί καί τῶν ψαλτῶν τῆς Κοινότητος τῆς Ἱεριχοῦς ἀραβιστί ἀριστερά, καί μετέχοντος ἐκκλησιάσματος Ἀραβοφώνου ἐξ Ἱεριχοῦς καί Ἑλληνοφώνου ἐξ Ἑλλάδος.
Εἰς τό Κοινωνικόν τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ἑλληνιστί ὡς ἕπεται:
«Διπλῆν τήν χάριν εἰληφώς παρά τοῦ Πνεύματος, προφήτης ὤφθης θαυμαστός πᾶσι τοῖς πέρασι, τούς ὑμνοῦντάς σε λυτρούμενος ἐκ κινδύνων καί δωρούμενος τήν χάριν τῶν θαυμάτων σου, τοῖς προστρέχουσιν ἐν ταύτῃ μετά πίστεως καί βοῶσί σοι χαίροις προφῆτα θεσπέσιε», ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Εὐφροσύνως σήμερον ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία καί δή ἡ τῶν Ἱεροσολύμων τιμᾷ τήν σεπτήν μνήμην τοῦ ἁγίου Προφήτου Ἐλισσαίου ἐν τῇ ἐπωνύμῳ αὐτοῦ ἱερᾷ Μονῇ, παρακειμένῃ ἐν τῇ περιχώρῳ τοῦ Ἰορδάνου ποταμοῦ, δηλονότι τῇ ἱστορικωτάτῃ πόλει τῆς Ἱεριχοῦς.
Ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος ἐχρίσθη κατ’ ἐντολήν τοῦ Θεοῦ ὑπό τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ διάδοχος αὐτοῦ, ὡς μαρτυρεῖ τό ἱερόν βιβλίον τῶν Βασιλειῶν. «Εἶπε Κύριος πρός αὐτόν [τόν Ἠλιοῦ]· πορεύου, ἀνάστρεφε εἰς τήν ὁδόν σου καί ἥξεις εἰς τήν ὁδόν Δαμασκοῦ καί ἥξεις καί χρίσεις… καί τόν Ἐλισσαιέ υἱόν Σαφάτ χρίσεις εἰς προφήτην ἀντί σοῦ… καί ἀπῆλθεν Ἠλιού ἐπ’ αὐτόν [τόν Ἐλισσαῖον] καί ἐπέρριψε τήν μηλωτήν αὐτοῦ ἐπ’ αὐτόν καί κατέλιπεν Ἐλισσαιέ τάς βόας καί κατέδραμεν ὀπίσω Ἠλιοῦ καί εἶπεν· καταφιλήσω τόν Πατέρα μου καί ἀκολουθήσω ὀπίσω σου … καί ἀνέστη [Ἐλισσαιέ ] ἐνεπλήσθη Πνεύματος αὐτοῦ ( Σοφία Σειράχ, 48,12).
Ὁ δίκαιος Ἐλισσαῖος διεκρίθη μεταξύ τῶν ἁγίων Προφητῶν γενικώτερον καί ὡς θρησκευτική προσωπικότης εἰδικώτερον. Ἀφ’ ἑνός μέν ἐπέδειξε μεγάλην καί ἔντονον κοινωνικήν δραστηριότητα ἀφ’ ἑτέρου δέ ἐποίησε πολλά θαύματα, μεταξύ τῶν ὁποίων διακρίνονται: ὁ διά τῆς μηλωτῆς τοῦ Ἠλιοῦ χωρισμός τῶν ὑδάτων τοῦ Ἰορδάνου ποταμοῦ ἔνθεν καί ἔνθεν καί διέβη αὐτόν ( Δ΄ Βασ. 2, 14), ἡ μεταβολή εἰς πόσιμα τά ὑφάλμυρα ὕδατα πηγῆς τινος εἰς Ἱεριχώ (Δ΄ Βασ. 2, 19-22) καί ἡ θεραπεία ἐκ τῆς λέπρας τοῦ Ἀραμαίου στρατηγοῦ Νεεμάν (Δ ΄ Βασ. 5, 1-14).
Ἡ ἐπίρριψις τῆς μηλωτῆς τοῦ Ἠλιοῦ ἐπί τόν Ἐλισσαῖον ἐσυμβόλιζε τήν κλῆσιν αὐτοῦ [Ἐλισσαίου] εἰς τό προφητικόν ἀξίωμα καί τήν ἐξ αὐτοῦ ἄντλησιν ἰσχύος καί θείας αὐθεντίας, δηλονότι ἐξουσίας κατά τό εἰρημένον: «Φῶς ἀνέτειλε τῷ δικαίῳ», (Ψαλμ. 96, 11). Ἑρμηνεύων τόν ψαλμικόν τοῦτον λόγον, ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει: «Πᾶς γάρ εἴ τίς ἐστιν ἀγαθός καί δίκαιος τούτῳ εἰς νοῦν καί καρδίαν τό νοητόν καί θεῖον ἀνατέλλει φῶς».
Τήν ἰσχύν καί θείαν αὐθεντίαν τοῦ Ἐλισσαίου ἐγκωμιάζει ὁ σοφός Σειράχ λέγων: «Καί ἐν ἡμέραις αὐτοῦ, Ἐλισσαιέ, οὐκ ἐσαλεύθη ὑπάρχοντος καί οὐ κατεδυνάστευσεν αὐτόν οὐδείς… καί ἐν ζωῇ αὐτοῦ ἐποίησε τέρατα καί ἐν τελευτῇ θαυμάσια τά ἔργα αὐτοῦ», (Σοφ. Σειράχ 48, 12-14). Καί ἀναλυτικώτερον: Ὅταν ὁ Ἐλισσσαῖος ἐνεπλήσθη ὑπό τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἠλιοῦ δέν ἐταράχθη ὑπό οὐδενός ἄρχοντος, οὐδείς ἐκυριάρχησεν ἐπ’ αὐτοῦ. Ἐφ’ ὅσον ἔζη, ἔκαμε θαύματα καί κατά τόν θάνατόν του ἐτέλεσε θαυμαστά ἔργα.
Εἰς τό σημερινόν Εὐαγγελικόν ἀνάγνωσμα τοῦ θείου Λουκᾶ ἠκούσαμεν ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εὑρισκόμενος εἰς Ναζαρέτ καί διδάσκων ἐν τῇ Συναγωγῇ, ποιεῖται ἰδιαιτέραν μνείαν εἰς τόν προφήτην Ἠλίαν καί τόν μαθητήν αὐτοῦ Ἐλισσαῖον. Καί τοῦτο διότι ὁ μέν Ἠλίας ἀπεστάλη εἰς Σάρεπτα τῆς Σιδωνίας πρός γυναῖκα χήραν, ὁ δέ Ἐλισσαῖος ἐθεράπευσεν ἐκ τῆς λέπρας Νεεμάν τόν Σῦρον μόνον (Πρβλ. Λουκ. 4, 25-27). Ἀξιοσημείωτον ὅτι τόσον ἡ χήρα γυναῖκα ὅσον καί ὁ Νεεμάν ὁ Σῦρος ἀμφότεροι ἦσαν ἐθνικοί, δηλαδή εἰδωλολάτραι.
Διά τῆς μνείας τῶν γεγονότων τούτων, ὁ Ἰησοῦς ὑπεδήλου ὅτι οἱ Προφῆται Ἠλιοῦ καί Ἐλισσαῖος ἀφ’ ἑνός μέν προκατήγγειλαν τόν Χριστόν τοῦ Θεοῦ, δηλονότι τόν Υἱόν καί Λόγον τοῦ Θεοῦ καί ἀφ’ ἑτέρου ἐκήρυττον εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῶν Ἐθνῶν, τοὐτέστιν εἰς τούς εἰδωλολάτρας, οἱ ὁποῖοι ἐπρόκειτο νά δεχθοῦν Αὐτόν, [τόν Χριστόν] καί νά θεραπευθοῦν ἐκ τῆς πνευματικῆς αὐτῶν λέπρας, λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας.
Οἱ Προφῆται, ἐμπνεόμενοι ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ πολύν πόθον, ὄχι μόνον ἐζήτησαν νά μάθουν περί τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας ἐξεζήτησαν καί ἐξηρεύνησαν προφῆται οἱ περί τῆς ὑμᾶς χάριτος προφητεύσαντες, ἐρευνῶντες εἰς τίνα ἤ ποῖον καιρόν ἐδήλου τό ἐν αὐτοῖς Πνεῦμα Χριστόν προμαρτυρόμενον τά εἰς Χριστόν παθήματα καί τάς μετά ταῦτα δόξας. (Α΄ Πέτρ. 1, 10).
Ἑρμηνεύοντες τούς λόγους τούτους τοῦ ἀποστόλου Πέτρου, ὁ μέν Οἰκουμένιος λέγει: «Πνεῦμα Χριστοῦ εἰρηκώς, θεολογεῖ τόν Χριστόν» ὁ δέ Θεοφύλακτος ἐπισημαίνει «τό λαλῆσαν ἐν προφήταις Ἅγιον Πνεῦμα Χριστοῦ λέγει ἡ Γραφή».
Αὐτό Ἀκριβῶς τό Ἅγιον Πνεῦμα, τό Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ ἐφώτιζε τόν νοῦν καί τήν καρδίαν τοῦ ἁγίου ἡμῶν Προφήτου Ἐλισσαίου. Διό καί ὁ ὑμνῳδός αὐτοῦ ἀναφωνεῖ: «Χαίροις Ἐλισσαῖε πάνσοφε, σύ γάρ καθάρας τόν νοῦν ἡδονῶν τῶν τοῦ σώματος, ὑπεδέξω ἔνδοξε τάς αὐγάς τοῦ Πνεύματος, τοῖς ἐφεξῆς τε πᾶσιν μετέδωκας, καί ὅλος ὤφθης φωτοειδέστατος· ὅθεν ἐσκήνωσας πρός τό φῶς τό ἄδυτον ὑπέρ ἡμῶν πάντοτε δεόμενος, τῶν εὐφημούντων σε».
Εἰς τό ἄδυτον τοῦτο φῶς, δηλονότι τήν οὐράνιον βασιλείαν, ἐσκήνωσεν καί ὁ συνεορταζόμενος τῷ θεσπεσίῳ Ἐλισσαίῳ, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατήρ ἡμῶν Μεθόδιος Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, ὡς καί πάντες οἱ ἅγιοι καί δίκαιοι τοῦ Θεοῦ, οἵτινες «οὐκ ἠγάπησαν τήν ψυχήν αὐτῶν ἄχρι θανάτου. Διά τοῦτο εὐφραίνεσθε οὐρανοί καί οἱ ἐν αὐτοῖς σκηνοῦντες» (Ἀποκ. 12, 12), ἀναφωνεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος.
Δεηθῶμεν καί ἡμεῖς, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, τοῦ Θεοῦ καί Πατρός τῶν φώτων, ἵνα ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας καί ταῖς ἱκεσίαις τοῦ δικαίου προφήτου Ἐλισσαίου ἀξιωθῶμεν σκηνῶσαι πρός τό ἄδυτον φῶς τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ. Ἀμήν. Ἔτη πολλά».
Εἰς τό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος ἀνέγνωσε τήν εὐχήν τῶν σταφυλῶν καί ἄλλων ὀπωρῶν.
Τήν μεσημβρίαν ὁ καλῶς ἐπιμελούμενος τῶν τῆς Μονῆς Ἀρχιμανδρίτης π. Φιλούμενος παρέθεσε τράπεζαν.
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας
