από το περιοδικό ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ Οκτωβρίου
Ἡ χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν εἶναι μιά μεγάλη καί ἱερή εὐθύνη πού ἀναλαμβάνουν οἱ γονεῖς. Μέσα στόν κόσμο μας, ὅπου πληθώρα πληροφοριῶν καί ἰδεῶν συγκρούονται, τά παιδιά ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια γιά τόν Θεό καί θέλουν νά τήν ἀνακαλύψουν ἀπό μόνα τους, χωρίς κάποιος νά τούς τήν ἐπιβάλει. Σ’ αὐτή τους τήν ἔρευνα, συχνά ρωτοῦν τούς γονεῖς τους γιά πνευματικά θέματα, τά ὁποῖα στή συνέχεια τά ἐπεξεργάζονται στό μυαλό τους.
Τό πῶς θά ἀπαντήσουν αὐτοί, εἶναι καθοριστικό γιά τήν περαιτέρω σχέση τῶν παιδιῶν μέ τήν πίστη. Ἄν οἱ γονεῖς τά προσεγγίσουν μέ ἀγάπη, εἰλικρίνεια καί ἁπλότητα, καί κυρίως ἄν οἱ ἀπαντήσεις τους συμβαδίζουν μέ τόν τρόπο ζωῆς τους, τότε τά βοηθοῦν πολύ στό νά καλλιεργήσουν μιά ὑγιή σχέση μέ τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί νά γίνουν χρηστοί πολῖτες τῆς κοινωνίας.
Ἡ περιέργεια τῶν παιδιῶν εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι καλό νά τήν ἀποθαρρύνουν οἱ γονεῖς, ἀλλά νά τήν κατευθύνουν, ὥστε νά γίνει ἀφορμή γιά ἐποικοδομητικό διάλογο. Κάθε ἐρώτηση εἶναι καί μιά εὐκαιρία νά φυτευθεῖ ὁ σπόρος τῆς ἀλήθειας μέσα τους. Πῶς ὅμως οἱ γονεῖς θά διαχειριστοῦν σωστά τίς ἀπορίες τῶν παιδιῶν τους;
Δημιουργία περιβάλλοντος ἐμπιστοσύνης
Τό πρῶτο βῆμα εἶναι ὡς γονεῖς νά τά κάνουμε νά νιώθουν ἄνετα, ἐκφράζοντας τίς ἀπορίες τους χωρίς φόβο. Δέν πρέπει τά παιδιά νά αἰσθάνονται ὅτι οἱ ἐρωτήσεις τους εἶναι ἐνοχλητικές ἤ ἀνούσιες. Ὅταν τούς δείχνουμε ὅτι ἡ περιέργειά τους εἶναι πολύτιμη, καλλιεργοῦμε ἕνα περιβάλλον καλῆς ἐπικοινωνίας. Ἔτσι, τό παιδί νιώθει ὅτι μπορεῖ νά μᾶς πλησιάσει ὄχι μόνο γιά καθημερινά ζητήματα, ἀλλά καί γιά τά βαθύτερα πνευματικά ἐρωτήματα.
Ἡ προσεκτική ἀκρόαση
Πρίν ἀπαντήσουμε, εἶναι σημαντικό νά καταλάβουμε τί πραγματικά ρωτάει τό παιδί. Μερικές φορές ἡ ἐρώτηση κρύβει ἕναν φόβο ἤ μιά ἀγωνία. Γιά παράδειγμα, ἄν ρωτήσει «ποῦ θά πάει ὁ παπποῦς ὅταν πεθάνει;», πίσω ἀπό αὐτό μπορεῖ νά ὑπάρχει ἄγχος γιά τήν ἀπώλεια ἤ φόβος γιά τό ἄγνωστο. Ἀκούγοντας μέ προσοχή, θά καταλάβουμε καλύτερα τί χρειάζεται νά τοῦ ποῦμε.
Ἁπλές καί κατανοητές ἀπαντήσεις
Ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι βαθιά καί πλούσια, ὅμως στά παιδιά χρειάζεται νά δίνουμε ἀπαντήσεις μέ ἁπλᾶ λόγια. Ὅταν μιλᾶμε γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μποροῦμε νά τή συγκρίνουμε μέ τήν ἀγάπη τῆς μητέρας, πού ἀγαπᾶ τό παιδί της ὅ,τι κι ἄν γίνει. Ὅταν διδάσκουμε τήν προσευχή, μποροῦμε νά τήν παρουσιάσουμε σάν μιά συνομιλία μέ τόν καλύτερο φίλο. Οἱ εἰκόνες τῆς καθημερινότητας βοηθοῦν τά παιδιά νά κατανοήσουν μεγάλες ἀλήθειες.
Ὑπομονή στίς ἐπαναλαμβανόμενες ἐρωτήσεις
Πολλά παιδιά ἐπανέρχονται ξανά καί ξανά στήν ἴδια ἐρώτηση. Δέν τό κάνουν ἀπό πεῖσμα, ἀλλά ἐπειδή χρειάζονται χρόνο γιά νά ἐμπεδώσουν τήν ἀπάντηση. Ἡ ὑπομονή τῶν γονέων εἶναι δεῖγμα ἀγάπης καί σεβασμοῦ πρός τήν παιδική ψυχή.
Ἀναγνώριση τῶν ὁρίων μας
Κανείς δέν γνωρίζει ὅλες τίς ἀπαντήσεις. Εἶναι τίμιο νά ποῦμε: «Δέν ξέρω, ἀλλά μποροῦμε νά τό ψάξουμε μαζί». Αὐτό ὄχι μόνο καλλιεργεῖ τήν εἰλικρίνεια, ἀλλά προσφέρει καί τή δυνατότητα νά γνωρίσουν τά παιδιά τίς πηγές τῆς ἀλήθειας καί νά στραφοῦν πρός αὐτές. Ἡ Ἁγία Γραφή, τά βιβλία τῶν Πατέρων καί ὁ Πνευματικός, εἶναι οἱ ὁδηγοί γιά νά βροῦμε τίς ἀπαντήσεις.
Παραδείγματα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Ἁγίους
Τά παιδιά ἀγαποῦν τίς ἱστορίες. Οἱ ἀφηγήσεις ἀπό τήν Ἁγία Γραφή ἤ οἱ βίοι τῶν Ἁγίων δίνουν ζωντανές εἰκόνες, πού τά βοηθοῦν νά κατανοήσουν δύσκολες ἔννοιες. Ὅταν ρωτήσουν γιατί πρέπει νά συγχωροῦμε, μποροῦμε νά θυμίσουμε τά λόγια τοῦ Χριστοῦ στόν Σταυρό: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς». Ἤ ὅταν ζητοῦν νά μάθουν γιά τόν τρόπο προσευχῆς, νά τά διδάξουμε πῶς προσευχόταν ὁ προφήτης Μωυσῆς ἤ ὁ ἅγιος Παΐσιος.
Διάλογος
Οἱ ἀπαντήσεις δέν πρέπει νά εἶναι μονόλογος. Εἶναι ὠφέλιμο νά ρωτοῦμε τό παιδί: «Ἐσύ τί πιστεύεις;». Ἔτσι μαθαίνει νά σκέφτεται, νά ἐκφράζει τίς ἀπόψεις του καί νά νιώθει ὅτι συμμετέχει ἐνεργά στήν ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας.
Ἐνδιαφέρον καί τῶν γονέων γιά τήν ἐρώτηση
Ἡ στάση τῶν γονέων ἐπηρεάζει βαθιά τά παιδιά. Ἄν δείξουμε ζωντάνια ὅταν ἀπαντᾶμε, τότε θά νιώσουν κι ἐκεῖνα χαρά. Ἄν ὅμως φαινόμαστε ἀδιάφοροι, δύσκολα θά δώσουν σημασία στίς ἀπαντήσεις μας.
Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, ὡς διαρκές ταξίδι
Οἱ γονεῖς πρέπει νά τονίσουν στά παιδιά τους ὅτι ἡ πίστη δέν εἶναι μιά λίστα ἀπαντήσεων, πού κάποτε ὁλοκληρώνεται, ἀλλά μία διαρκής ἀναζήτηση καί γνωριμία μέ τόν Θεό. Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί ἄλλων πνευματικῶν βιβλίων, ἡ συμμετοχή στή θεία Λειτουργία καί ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν Πνευματικό, πρέπει νά εἶναι συνεχῆ καί ἀδιάλειπτα καθ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς ζωῆς.
Συζήτηση στήν καθημερινότητα
Οἱ ἀπορίες γιά τήν πίστη δέν προκύπτουν μόνο στό σπίτι ἤ στό κατηχητικό. Μπορεῖ νά ἀναδυθοῦν ὁποτεδήποτε μέσα στήν καθημερινότητα, καί κυρίως σέ μιά δυσκολία. Εἶναι καλό οἱ γονεῖς νά ἀπαντοῦν ἐκείνη τή στιγμή, ὥστε ἡ συζήτηση νά συνδέεται μέ τήν πραγματική ἐμπειρία τοῦ παιδιοῦ.
Ἐφαρμογή στήν πράξη
Ἡ ἀπάντηση σέ μιά ἐρώτηση δέν πρέπει νά μένει θεωρητική. Ἄν τό παιδί ρωτήσει γιά τήν ἀγάπη, μποροῦμε νά τό προτρέψουμε νά δείξει ἀγάπη σέ ἕναν συμμαθητή του πού ἔχει ἀνάγκη. Ἔτσι ἡ διδασκαλία γίνεται ἀμέσως πράξη καί χαρά.
Συμπέρασμα
Ἡ σωστή ἀνατροφή τῶν παιδιῶν ἀπαιτεῖ ὑπομονή, ἀγάπη καί προθυμία γιά διάλογο. Ὅταν οἱ γονεῖς ἀκοῦν μέ σεβασμό καί ἀπαντοῦν μέ ἁπλότητα, τά παιδιά κατανοοῦν καλύτερα τήν πίστη καί αἰσθάνονται ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ζωντανή πραγματικότητα μέσα στή ζωή τους. Οἱ ἀπορίες τους δέν εἶναι ἐμπόδιο, ἀλλά γίνονται δρόμος πού ὁδηγεῖ στόν Χριστό. Μέ αὐτόν τόν τρόπο, οἱ γονεῖς γίνονται ὄχι μόνο δάσκαλοι, ἀλλά καί συνοδοιπόροι στό ἱερό ταξίδι τῆς πνευματικῆς ἀναζήτησης τῶν παιδιῶν τους.
