ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΙΕΡΑΣ ΕΙΚΟΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΗΛΕΣΙΩΤΙΣΣΑΣ.
Ο Παλαιός Ναός του Αγίου Δημητρίου στο Μήλεσι, κατασκευάσθηκε το 1880 σε ρυθμό «Βασιλικό» και κατά πάσα πιθανότητα ήταν κοιμητηριακός Ναός, αφού το χωριό ήτο πιο χαμηλά απ’ ότι είναι σήμερα . Από μαρτυρίες γερόντων το Μηλέσιο αριθμούσε 99 Εκκλησίες Ορθοδόξων και μία Φραγκοκλησιά, δηλ. Καθολικιά. Υπάρχουν βέβαια τα θεμέλια από τα περισσότερα αυτά εξωκλήσια, όπως για παράδειγμα του Ενοριακού Ναού των Παμμ. Ταξιαρχών που χρονολογείται περί το 1770. Μέσα εις τον κυρίως Ναόν υπάρχουν κάποιες ανεκτίμητες αγιογραφίες της εποχής. Στον παλαιό Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου, από μαρτυρίες που σώζονται μέχρι και σήμερα, λέγεται ότι υπάρχουν λείψανα Αγίων και τα οποία βρίσκονται μέχρι και σήμερα, κάτω από την Αγία Τράπεζα του Κάτω Ιερού Ναού. Οι εικόνες του Παλαιού Ιερού Ναού, βρισκόντουσαν στο υπόγειο, και περί το 1990, όταν εδιορίσθηκε νέος εφημέριος, τις μετακίνησε στον άνω Ναό. Επειδή, ήδη στο τέμπλο της εκκλησίας είχαν ήδη ξεκινήσει νέες αγιογραφίες, τοποθετήθηκαν σε χώρους που στόλιζαν το Ναό. Την εικόνα δεν της Παναγίας, την τοποθέτησαν σε προσκυνητάρι, όπισθεν του Δεσποτικού Θρόνου, όπου την χαίρεται ο κσόμος που την προσκυνάει, λαμβάνοντας την Χάρη Της Αειπαρθένου Παναγίας μας. Οι εικόνες είναι αγιογραφίες του 1886/1887 από Ιερομόναχο που εκατάγετο από τα Κόσκινα της Ευβοίας. Σε κάποιες λειτουργίες, όταν ο γέροντας Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ερχόταν να λειτουργηθεί εις τον Ναό –το ησυχαστήριο του εβρίσκετο λίγο πιο πάνω από τον ως άνω Ναό-έλεγε ότι κάποια στιγμή το προσκύνημα θα γίνει μεγαλύτερο και από της Τήνου. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Ναός βρίσκεται σε ένα μικρό λοφάκι. Στις 21/11/1993, περίπου ένα χρόνο μετά την κοίμηση του Γέροντα, άρχισε η εικόνα της Παναγίας να μυροβλίζει από τα άχραντα χέρια της. Αυτό το Μέγα Θαύμα της Θεοτόκου, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα κατά διαστήματα. Ο πρώτος που διαπίστωσε το Θαύμα είναι ο κ. Εμμανουήλ Λίτσας, πρώην αστυνομικός και ψάλτης από μικρό παιδί στην εκκλησία. Στις 21/11/1993, στην Θεία Λειτουργία των Εισοδίων της Θεοτόκου ο κ. Λίτσας από το πρωί είχε διακρίνει κάτι το παράξενο επάνω εις την εικόνα της Θεοτόκου. Στην «ενάτη ωδή» κάλεσε τον ιερέα και του είπε να προσέξει την εικόνα, και τότε….Ω ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΞΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ ! Από το χέρι της έτρεχε, υγρό πολύ σαν από κάποιο δισκοπότηρο και ευωδίαζε ο τόπος με άρρητη ευωδία. Αμέσως πήρανε την εικόνα εις το μέσο του Ναού, φωνάξανε την αδελφότητα της Μονής του Παρακλήτου, και κατόπιν τον τότε Τοποτηρητήν της Ιεράς Μητροπόλεως Σεβ. Μητροπολίτη Δωδώνης κ. Χρυσόστομον. Έπειτα κλειδώσανε και ασφαλίσανε την Ιερά Εικόνα σε σίγουρο μέρος. Από τότε μέχρι και σήμερα καταγράφονται πολλά και εξαίσια θαύματα της Μητέρας μας, της Υπεραγίας Θεοτόκου Μαρίας, της επονομαζόμενης «Μηλεσιώτισσα» Αμέτρητα τα Θαυμαστά και Ένδοξα Θαύματά Της. Μαρτυρίες καταγράφοντα από ευσεβείς Χριστιανούς για άτεκνα ζευγάρια που δεν τεκνοποιούσαν και με την την επίκληση της Παναγίας Μηλεσιώτισσας μπόρεσαν και τεκνοποίησαν. Καρκινοπαθείς βρήκαν ανακούφηση δίπλα στην Παναγίας μας, άνθρωποι με ψυχολογικά και πάσης φύσεως προβλήματα. Μαρτυρίες για θαύματα καταγράφονται κιόλας από την μακρινή Κύπρο.
