Τον Ιούνιο του 2016 ο Βαρλάμης παρουσίασε στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης το έργο του για τον Απ. Παύλο. Αυτό περιλάμβανε:
- το εικαστικό του έργο (πίνακες ζωγραφικής μεγάλων διαστάσεων που αναφέρονται στην ζωή και το έργο του απόστολου των εθνών),
- το αρχιτεκτονικό έργο της Κρύπτης του Απ. Παύλου και την
- αναβίωση της Οδοιπορικής διαδρομής στην Μακεδονία.
Όταν το 2010 ο αείμνηστος Ευθύμιος Βαρλάμης επισκέφθηκε τον Πάπα Βενέδικτο ύστερα από πρόσκλησή του, είχαμε την τύχη να τον συνοδεύουμε. Την στιγμή της συνάντησης ο Βαρλάμης του λέει: Έρχομαι από την Βέροια. Και ο Πάπας έκπληκτος τον ρωτάει: Ποια Βέροια; Την Βέροια του Απ. Παύλου, του εξηγεί ο Βαρλάμης και ο Πάπας εκφράζοντας τον θαυμασμό του λέει: Μα αυτή η πόλη υπάρχει και σήμερα; Υπάρχει και μάλιστα με το ίδιο όνομα του απαντά ο Βαρλάμης. Δηλαδή ο Πάπας ενώ γνώριζε από τις Πράξεις των Αποστόλων την Βέροια, δεν γνώριζε ότι αυτή η πόλη υπάρχει σήμερα και μάλιστα με το ίδιο όνομα…!
Στην ουσία είναι σαν να έχουμε έναν τεράστιο θησαυρό κρυμμένο και ανεκμετάλλευτο. Ο Βαρλάμης από την πρώτη στιγμή θεωρούσε το έργο της αναβίωσης της Οδοιπορικής διαδρομής του Απ. Παύλου στην Μακεδονία ως αναπτυξιακό έργο για την περιοχή της ανατολικής και κεντρικής Μακεδονίας. Ένα έργο πνοής, μία σύγχρονη παραγωγή που θα φέρει και πάλι την Ελλάδα στην παγκόσμια σκηνή.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Οι πιο γνωστές ανά τον κόσμο ως σήμερα καταγεγραμμένες μεγάλες χριστιανικές οδοιπορίες είναι δύο, αυτή του Σαντιάγο Ντε Κομποστέλα (Santiago De Compostela) στην Ισπανία και ο “Δρόμος της Φραντζίσκενας” (Via Francigena) στην Ιταλία. Είναι δύο μεγάλες οδοιπορικές διαδρομές 800 και 1500 χλμ περίπου αντίστοιχα. Η πιο οργανωμένη θα λέγαμε ότι είναι αυτή της Ισπανίας η οποία ξεκίνησε από τον Μεσαίωνα και παρότι είχε μία κάμψη από την άποψη της συμμετοχής, στην συνέχεια από τον 19ο αι. εμφανίστηκε στο προσκήνιο με μία μεγάλη δυναμική. Αργότερα έπαιξαν ρόλο και διάφοροι καλλιτέχνες όπως ο Κοέλιο και η Σίρλεϊ Μακλέην αλλά και σκηνοθέτες όπως ο Μπουνιουέλ και Εστέβεζ οι οποίοι με τα έργα τους προσέθεσαν νέα λάμψη στην δημοφιλία αυτής της Χριστιανικής Οδοιπορικής Διαδρομής.
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΟΔΟΙΠΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ (1ος αι. μ.Χ)
Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Μακεδονία έχουμε την πιο αυθεντική και αρχαία Χριστιανική Οδοιπορία αυτή του Απ. Παύλου (1ος αι.). Η περιγραφή της είναι πολύ συγκεκριμένη στις Πράξεις των Αποστόλων, βιβλίο που σήμερα διαβάζεται από όλα τα χριστιανικά δόγματα, δηλαδή από δυόμιση περίπου δισεκατομμύρια χριστιανούς. Από την αρχαία Νεάπολη (σημερινή Καβάλα) και τους Φιλίππους μέσω της Αμφίπολης και της Απολλωνίας στην Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Βέροια και στις ακτές της Πιερίας όπου ο Παύλος επιβιβάστηκε σε πλοίο για να συνεχίσει το ταξίδι του στην Αθήνα.
Η ΟΔΟΙΠΟΡΙΑ MEGATREND ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Το γεγονός ότι σήμερα η Οδοιπορία γενικά αποτελεί ένα από τα μεγάλα trends της εποχής μας, βοηθάει να προσελκύσουμε ακόμα περισσότερο τους ανθρώπους που είναι υποψήφιοι οδοιπόροι.
Ο Γάλλος φιλόσοφος και δεινός περιπατητής Frédéric Gros αναφέρει στο βιβλίο του «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ»:
Βραδυπορώ σημαίνει στέκομαι σε κάθε λεπτό, σε κάθε στιγμή, σε σημείο ώστε τα δευτερόλεπτα που κυλούν να γίνονται αισθητά, όπως στο ψιλόβροχο οι σταγόνες αφήνουν μία-μία το ίχνος τους πάνω στις πέτρες. Αυτή η επιμήκυνση του χρόνου προσδίδει βάθος στο χώρο. Ιδού ένα από τα μυστικά του βαδίσματος: η αργή κίνηση προς το τοπίο, επιτρέπει την σταδιακή εξοικείωση με αυτό. Είναι σαν την τακτική συναναστροφή: χάρη σε αυτή αναπτύσσεται η φιλία. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για ένα βουνό για παράδειγμα: ο πεζοπόρος το έχει μπροστά του για μία ολόκληρη μέρα, το ανακαλύπτει κάτω από το φως που αλλάζει και, όσο περνούν οι ώρες, ο όγκος του γίνεται στα μάτια του πιο απτός, πιο συγκεκριμένος. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του βαδίσματος δεν είναι τόσο ότι προσεγγίζουμε κάποιον ή κάτι αλλά ότι τα πράγματα εντυπώνονται όλο και βαθύτερα μέσα μας. Το βάδισμα κάνει τον χρόνο αναστρέψιμο…
ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΤΟΥ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τα πλεονεκτήματα της Οδοιπορικής διαδρομής του Απ. Παύλου στην Μακεδονία είναι ότι πρόκειται για μία σχετικά μικρή διαδρομή (περίπου στο σύνολό της 320 χλμ), ήπια στο βαθμό δυσκολίας, που διασχίζει περιοχές μεγάλου ιστορικού ενδιαφέροντος και εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Εάν σε αυτά προσθέσουμε και την δυνατότητα που υπάρχει σχεδόν σε όλη την διάρκεια του χρόνου να περπατήσει κανείς πάνω στα Βήματα του Απ. Παύλου, τότε όπως καταλαβαίνετε έχουμε και ένα σημαντικό έργο που αναβαθμίζει την πατρίδα μας ως τουριστικό προορισμό σε παγκόσμιο επίπεδο.
Περπατώντας κανείς αυτή την διαδρομή θα αντικρύσει 7 γνωστά βουνά της Ελλάδος (Παγγαίο, Κερδύλιο όρος, Χορτιάτη, Βέρμιο, Πιέρια και Όλυμπο), θα περάσει τέσσερεις ποταμούς (Στρυμόνα, Γαλλικό, Αξιό, Λουδία, Αλιάκμονα) και δύο λίμνες (Βόλβη, Κορώνεια). Θα ανακαλύψει ακόμα τα πανέμορφα «Τέμπη της Μακεδονίας» που είναι η γνωστή Ρεντίνα, ενώ θα εκπλαγεί από την γοητευτική είσοδο στην πόλη της Θεσσαλονίκης…!
Όλες οι εποχές του χρόνου προσφέρονται για την διαδρομή αυτή αλλά βέβαια εάν κανείς διαλέξει την άνοιξη (Απρίλιος, Μάιος, Ιούνιος) ή το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος) θα βιώσει στο έπακρο την ομορφιά της Μακεδονικής γης.
Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο της Οδοιπορικής αυτής διαδρομής είναι ότι πολλά μέρη από τα οποία περνάει ο οδοιπόρος δεν είναι από τους γνωστούς τουριστικούς προορισμούς στην χώρα μας. Αυτό για εμάς είναι πλεονέκτημα και από την άποψη της διαμόρφωσης του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και από την συμπεριφορά των ανθρώπων που συναντάει κανείς στην διαδρομή. Υπάρχει ακόμα μία αγνότητα και μία εγκάρδια υποδοχή που συμβαδίζει με το πνευματικό χαρακτήρα της Οδοιπορίας.
Ο ΑΠ. ΠΑΥΛΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Βέβαια το κεντρικό στοιχείο αυτής της Οδοιπορίας είναι ο Απ. Παύλος, ο απόστολος των Εθνών, ο άνθρωπος που ίδρυσε την Ελληνική Εκκλησία και στην ουσία συνέβαλε τα μέγιστα ώστε να γίνει ο Χριστιανισμός, παγκόσμια θρησκεία. Ίσως οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουν ότι ο Χριστιανισμός (για πρώτη φορά το όνομα αυτό χρησιμοποιήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας, ενώ μέχρι τότε οι ακόλουθοι του Χριστού ονομάζονταν Ναζωραίοι) ήταν ένα Ιουδαϊκό παρακλάδι μέχρι που ο Παύλος βρέθηκε με τον Βαρνάβα στην Αντιόχεια και άνοιξαν το κήρυγμα του Χριστού και στους εθνικούς Ιουδαίους και αργότερα και στους ειδωλολάτρες που ήταν και η πλειονότητα του κόσμου.
Το Όραμα της Δαμασκού και η Μεταστροφή του Παύλου από τον διώκτη Σαούλ στον πιο αφοσιωμένο Χριστιανό, είναι ένας φάρος στην ζωή κάθε ανθρώπου, ενάντια στην απελπισία, ένα μήνυμα παρηγοριάς και ελπίδας.
Ανεξάρτητα του πόσο πιστεύει κανείς σήμερα και που, διαβάζοντας την ζωή του Παύλου αλλά και τις επιστολές του, θα πρέπει να παραδεχθεί ότι αυτός ο άνθρωπος είχε μία ακλόνητη πίστη και αυτή του η πίστη του έδινε τέτοια δύναμη ώστε τελικά μέσα από τεράστιες αντιξοότητες να καταφέρει να φέρει σε πέρας την αποστολή του, να μεταφέρει το μήνυμα του Χριστού όχι μόνο στους Ιουδαίους αλλά σε όλους τους ανθρώπους στην Νότια Ευρώπη και την Μικρά Ασία. Στις επιστολές του μπορεί κανείς να νοιώσει την διαχρονικότητα των αξιών του χριστιανισμού και ο Ύμνος της Αγάπης (Προς Κορινθ. Α` κεφ.13) μοιάζει να είναι σήμερα περισσότερο αναγκαίος από ποτέ. Μαζί με τα μνημεία που υπάρχουν στην διαδρομή σκοπός μας είναι με μικρές επεμβάσεις της Τέχνης που έχει σχεδιάσει ο Βαρλάμης, να ερεθίσουμε τους οδοιπόρους να ανακαλύψουν τον πλούτο και την ενέργεια που πηγάζουν από τα γραπτά του Απ. Παύλου με άλλα λόγια να τον ανακαλύψουν ξανά οι άνθρωποι… περπατώντας στα βήματά του.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Παύλος κατέχει σήμερα περίοπτη θέση όχι μόνο σ` εμάς τους Ορθόδοξους, αλλά και στους Καθολικούς και τους Προτεστάντες, στο σύνολο δηλαδή των Χριστιανικών δογμάτων. Αυτό σημαίνει ότι η Οδοιπορία μας αφορά και απευθύνεται σε δυόμιση περίπου δισεκατομμύρια Χριστιανούς.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Περπατώντας την διαδρομή αυτή από την Καβάλα μέχρι τις ακτές της Πιερίας, νοιώσαμε και εμείς την ανανεωτική δύναμη της “αργής πεζοπορίας”, αισθανθήκαμε τους πόθους, τις χαρές και τις λύπες του Παύλου, ανακαλύψαμε τις φυσικές ομορφιές της Μακεδονίας μας, που ούτε καν μπορούσαμε να τις φανταστούμε και βεβαιωθήκαμε για τα λόγια του Παύλου όταν λέει ότι…Ἔστι δὲ πίστις ἐλπιζομένων ὑπόστασις, πραγμάτων ἔλεγχος οὐ βλεπομένων.… (Εβρ. 11,1)
Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Εργαζόμαστε στην αρχική ιδέα του Ε. Βαρλάμη που σκοπό είχε να καθιερώσει την Οδοιπορία αυτή ανάμεσα στις άλλες δύο παγκόσμιες οδοιπορίες, αλλά και να δώσουμε ένα δικό μας οδοιπορικό μοντέλο, πολύμορφο και εμπλουτισμένο με στοιχεία της Τέχνης, παρουσιάζοντας όλη αυτή την διαδρομή σαν ένα ανοικτό μουσείο της ιστορικής και θρησκευτικής μας παράδοσης. Ο αείμνηστος Βαρλάμης σχεδίασε τα περισσότερα μνημεία στην διαδρομή αλλά μικρά και άλλα μεγαλύτερα, που θα εμπλουτίζουν όλη την πεζοπορία.
Θεωρούμε μεγάλη επιτυχία το σχεδιασμό του λογότυπου του έργου που είναι μία οδοιπορική ράβδος η οποία καταλήγει στο σχήμα του σταυρού αλλά παραπέμπει και στο σχήμα ενός λουλουδιού, συμβολίζοντας με αυτό τον τρόπο το φυσικό κάλλος της διαδρομής.
Το Πειραματικό Εργαστήρι Βεργίνας (αστική εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από το 1981) που συνεχίζει την αξιοποίηση του συνολικού έργου του αείμνηστου Βαρλάμη μαζί με την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση “ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ” που είναι γνωστή για την ανάδειξη των μονοπατιών της χώρας μας, εργαζόμαστε από το 2016 πάνω στο μεγάλο αυτό έργο.
Την ομάδα εργασίας συμπληρώνουν η αρχαιολόγος-ξεναγός Σοφία Παπασπύρου και οι ιδρυτές του «Σπιτιού του τσαγιού» ο Γιάννης Ζαλίδας (βοτανολόγος) και η Ζηνοβία Αντωνιάδου (φιλόλογος).
Το έργο έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού και του ΕΟΤ ενώ είναι υπό την αιγίδα του ΥΠΠΟ από το 2018.
Στις 31 Μαρτίου έγινε συνάντηση με την ΑΘΠ τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο όπου του παραδόθηκε η Ράβδος Οδοιπορίας που είναι και το σύμβολο του project, ενώ στις 5/12/2021 ο Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μας δέχθηκε σε προσωπική ακρόαση και τον ενημερώσαμε για το έργο. Αντίστοιχες συναντήσεις έγιναν με την Ευαγγελική Εκκλησία στην Ελλάδα και την Γερμανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Έχουμε την θετική ανταπόκριση για συνεργασία των δημαρχών που βρίσκονται στην διαδρομή της οδοιπορίας. Σε συναντήσεις που είχαμε επίσης με τους σεβ. Μητροπολίτες Ζιχνών και Νευροκοπίου κ. Ιερόθεο, Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Θεόκλητο, Λαγκαδά και Ρεντίνης κ. Πλάτωνα, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, επιβεβαιώσαμε το ενδιαφέρον από την πλευρά της εκκλησίας και δεσμευθήκαμε για αμοιβαία συνεργασία. Θερμός υποστηρικτής ήταν και ο μακαριστός Δράμας Παύλος.
Ανάλογες επιστολές στείλαμε στους Μητροπολίτες Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου κ. Στέφανο, Βεροίας Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονα και Κίτρους Κατερίνης και Πλαταμώνα κ. Γεώργιο.
Μέχρι το τέλος του χρόνου, πρώτα ο Θεός, θα είμαστε σε θέση να κάνουμε ανοιχτή πρόσκληση να περπατήσει όποιος το επιθυμεί την ιστορική και μαγευτική αυτή διαδρομή και απευθύνουμε ανοικτή πρόσκληση προς όλους που ενδιαφέρονται να συμμετέχουν και να βοηθήσουν το μεγάλο αυτό Εθνικό Έργο να επικοινωνήσουν μαζί μας.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΒΕΡΓΙΝΑΣ (art.vergina@gmail.com)
“ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ” (info@pathsofgreece.gr)
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΡΟΧΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ,
ΦΟΙΒΟΣ ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΝΕΝΟΣ
