Η Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως προχώρησε στην έκδοση της ασματικής ακολουθίας του Εθνοϊερομάρτυρος Ιωσήφ του Β΄, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του εκ Δημητσάνης, που αποτελεί δημιούργημα του διδάκτορος Θεολογίας κ. Φωτίου Τζελέπη.
Στο προλογικό του σημείωμα, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μονεμασίας και Σπάρτης και Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ευστάθιος, αφού αναφέρεται αρχικά στην αγιοτόκο περιοχή της Γορτυνίας, σκιαγραφεί επιγραμματικά την προσωπικότητα, τον βίο και την προσφορά του νέου Αγίου της Εκκλησίας μας. Ακολούθως, συγχαίρει, αφενός τον καταξιωμένο στον χώρο της Εκκλησίας και της Κοινωνίας, Αιδεσιμολογιώτατο Πρωτ. Χρίστο Κυριακόπουλο, για την επιθυμία του να καθιερωθεί η εορτή του Αγίου Ιωσήφ και στη Δημητσάνα, όπως εορτάζεται και στη Θεσσαλονίκη, αλλά και για το ενδιαφέρον του να τυπωθεί και κυκλοφορηθεί η Ασματική Ακολουθία, αφετέρου τον κ. Φώτιο Τζελέπη, Δρ. Θεολογίας και επιτυχημένο Υμνογράφο, ο οποίος με απαράμιλλη τέχνη, έμπνευση και γλαφυρότητα συνέθεσε το εν λόγω έργο. Επίσης, ο Σεβασμιώτατος εκφράζει ευγνώμονες ευχαριστίες προς τον κ. Δημήτριο Λιακωτίτη και τη σύζυγό του, Ουρανία, οι οποίοι ανέλαβαν τα έξοδα της έκδοσης. Ολοκληρώνοντας, ο Σεβασμιώτατος δοξάζει τον Πανάγαθο Θεό, που τον αξιώνει, ως Τοποτηρητή, να επιμελείται την συγκεκριμένη έκδοση και να τελέσει την πρώτη επίσημη πανηγυρική Θεία Λειτουργία, στις 3 Ιουνίου 2022, επί τη εορτή του Αγίου ενδόξου Εθνοϊερομάρτυρος Ιωσήφ, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του εκ Δημητσάνης.
Βιογραφία
Ο Άγιος Ιωσήφ, καταγόμενος από τη Δημητσάνα, διετέλεσε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κατά τη δύσκολη περίοδο της Τουρκοκρατίας και ιδιαίτερα κατά τους χρόνους πριν από την έκρηξη της Επαναστάσεως, κατά την έναρξη της οποίας συνελήφθη από τους Τούρκους και θανατώθηκε. Η αγιοκατάταξή του έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και εσχάτως (15/9/2021) υπό την Εκκλησία της Ελλάδος.
Ο Άγιος Ιωσήφ καταγόταν από τη Δημητσάνα, η οποία ανέδειξε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αξιόλογους άνδρες, που εργάστηκαν τόσο στο χώρο της Εκκλησίας όσο και για την απελευθέρωση του Έθνους. Από τη Δημητσάνα άλλωστε καταγόταν και ο πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’, με τον οποίο ο Ιωσήφ πρέπει να ήταν συνομήλικος ή ίσως και λίγο νεώτερός του. Ο Ιωσήφ προερχόταν από τη γνωστή οικογένεια των Αντωνόπουλων, η οποία προσέφερε πολλά στον αγώνα του 1821. Την πρώτη μόρφωσή του ο Ιωσήφ πιθανότατα την έλαβε στη γενέτειρά του, όπου άλλωστε και πριν τη σύσταση της γνωστής Ελληνικής Σχολής λειτουργούσε ανεπίσημα σχολείο. Άγνωστος παραμένει ο τόπος όπου συνέχισε τις σπουδές του· πιθανότατα μετέβη στη Σμύρνη, όπου συνήθιζαν να καταφεύγουν πολλοί από την πατρίδα του, όπως π.χ. ο Γρηγόριος ο Ε’, αλλά και οι ιδρυτές της Σχολής της Δημητσάνας. Ένας άλλος τόπος που προσέλκυε πολλούς νέους προερχόμενους από τη Δημητσάνα ήταν η Κωνσταντινούπολη, όπου διέμεναν πολλοί πλούσιοι έμποροι καταγόμενοι από αυτή. Αλλά και το Άγιο Όρος αποτελούσε έναν σημαντικό πόλο έλξης. Σε κάποιον λοιπόν από αυτούς τους χώρους ο Ιωσήφ συμπλήρωσε τη μόρφωσή του, για την οποία άλλωστε ο μοναχός Χριστόφορος ο Προδρομίτης σημειώνει: «ἱκανὴν παίδευσιν, τήν τε θύραθεν καὶ μάλιστα τῶν καθ᾿ ἡμᾆς παιδευμάτων ικανήν παίδευσιν, την τε θύραθεν και μάλιστα των καθ ἡμᾆς παιδευμάτων».
Αργότερα, όταν ο Γρηγόριος ο Ε” ανέρχεται στον πατριαρχικό θρόνο, συναντούμε τον Ιωσήφ αρχιδιάκονο του Μητροπολίτη Εφέσου. Στη συνέχεια γίνεται Μ. Πρωτοσύγκελλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ενώ από τις 20 Αυγούστου του 1787 εξελέγη Μητροπολίτης Δράμας. Μεταξύ της γενέτειράς του και της εκκλησιαστικής του επαρχίας υπήρχε ένας μυστικός στενός σύνδεσμος, αφού πολλοί από τους συμπατριώτες του είχαν περάσει από τη Δράμα, όπως π.χ. ο Διονύσιος ο Α’, ο οποίος θεωρείται δεύτερος κτίτωρ της μονής της Εικοσιφοινίσσης, ο Γρηγόριος ο Ε’, ο οποίος κατέφυγε στην ίδια μονή, ο μητροπολίτης Δράμας Αθανάσιος (1593 – 1608), αλλά και πολλοί άλλοι.
Στο εξώφυλλο μιας χειρόγραφης λειτουργίας του 1736 βρίσκουμε μία ιδιόγραφη σημείωση του Ιωσήφ, που φέρεται ότι είναι γραμμένη το Μάρτιο του έτους 1800. Στη σημείωση αυτή αναφέρονται τα ονόματα όλων των προκατόχων του Ιωσήφ, ο οποίος φαίνεται ότι προβαίνει σ” αυτή την ενέργεια από σεβασμό στη μνήμη όλων όσων αρχιεράτευσαν νωρίτερα στην ίδια Μητρόπολη και ιδιαίτερα των συμπατριωτών του.
Ο Ιωσήφ διακρινόταν ιδιαίτερα για την μόρφωσή του, την ευσέβεια και την εργατικότητά του. Συνέβαλε μάλιστα οικονομικά στην έκδοση διαφόρων έργων, όπως π.χ. της «Επιτομῆς χρονολογικῆς τῆς Γενικῆς ῾Ιστορίας, ἐκ τῆς Γαλλικῆς εἰς τὴν ἡμετέραν μετενεχθείσης διάλεκτον μετὰ πλείστων σημειώσεων ἐπαυξηθείσης ὑπὸ τοῦ φιλογενοῦς Λάμπρου ᾿Αντωνιάδου, τοῦ ἐκ Μοισίας» και της «Γεωγραφίας» του Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού, η οποία εκδίδεται για πρώτη φορά το 1818. Επίσης προέτρεψε τον όσιο Νικόδημο τον Αγιορείτη στη σύνταξη του Συναξαριστού, ενός έργου την έκδοση του οποίου είχε υποσχεθεί να χρηματοδοτήσει. Πράγματι, μετά το θάνατο του Νικοδήμου, το 1819, ο Ιωσήφ εκπλήρωσε την υπόσχεσή του, επιθυμώντας μόνο να παραμείνει μυστική η προσφορά του. Τέλος, ενίσχυσε οικονομικά και τη Σχολή της γενέτειράς του.
Μετά την έκρηξη της επανάστασης στις παραδουνάβιες περιοχές, ο Πατριάρχης διατάχθηκε δια φιρμανίου στις 9 Μαρτίου να στείλει στην Πύλη κάποιους από τους προκρίτους αρχιερείς. Ίσως, όμως, αυτό να συνέβη όταν γνωστοποιήθηκε στο Σουλτάνο η εξέγερση της Πελοποννήσου, οπότε και του ζητήθηκαν συγκεκριμένα πρόσωπα, διαφορετικά θα όφειλε να θέσει και τον εαυτό του στην ομάδα των αποσταλέντων αρχιερέων στην Πύλη. Μάλιστα οι συλλήψεις των αρχιερέων πρέπει να έγιναν σταδιακά· πρώτος πρέπει να συνελήφθη και να φυλακίσθηκε ο Εφέσου Διονύσιος, αφού δεν συναντούμε την υπογραφή του σε κανένα από τα πατριαρχικά έγγραφα που αποκηρύσσουν το κίνημα. Μετά ακολούθησαν ο Νικομηδείας Αθανάσιος και ο Αγχιάλου Ευγένιος που θανατώθηκαν μαζί με τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄. Μετά την 10η Απριλίου ή κατ” αυτήν συνελήφθησαν και φυλακίσθηκαν στο Φούρνο του Μποσταντζήμπαση ο Δέρκων Γρηγόριος, ο Τυρνόβου Ιωαννίκιος, ο Αδριανουπόλεως Δωρόθεος και ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ. Η φυλάκιση των αρχιερέων διήρκεσε για αρκετό χρονικό διάστημα. Στις 27 Μαΐου, όταν ο Σουλτάνος πληροφορήθηκε την πυρπόληση του τουρκικού δικρότου στη Λέσβο διέταξε προς αντεκδίκηση τη θανάτωση των φυλακισμένων. Έτσι, στις 3 Ιουνίου τα θύματα μαζί με το δήμιό τους μεταφέρθηκαν στην ευρωπαϊκή παραλία του Βοσπόρου για να εκτελεσθούν. Πρώτος απαγχονίσθηκε ο Τυρνόβου Ιωαννίκιος στο Αρναούτκιοϊ, μετά ο Αδριανουπόλεως στο Μεγάλο Ρεύμα, τρίτος ο Ιωσήφ στο Νεοχώρι και τέλος ο Δέρκων στα Θεραπειά.
Μετά το θάνατο του Ιωσήφ η περιουσία του δημεύθηκε και έτσι στερήθηκε και η Σχολή της πατρίδας του την οικονομική ενίσχυση που δεχόταν από αυτόν.
