ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Τά φετινά Χριστούγεννα πλησιάζουν καί ὅλοι ἑτοιμάζονται γιά τήν μεγάλη γιορτή τῆς χριστιανοσύνης. Οἱ δρόμοι, τά καταστήματα, τά σπίτια ἔχουν φορέσει ἤδη τά γιορτινά τους. Χρωματιστά λαμπάκια παντοῦ, πού συνεχῶς ἀναβοσβήνουν, στολισμένα ἔλατα, χαρούμενες μελωδίες, ὅλα δίνουν ἕναν ξεχωριστό τόνο σέ αὐτές τίς ἡμέρες. Καί δέν εἶναι λίγοι ἐκεῖνοι πού, μακριά ἀπό τό πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας, ψάχνουν ἕνα χριστουγεννιάτικο πακέτο διακοπῶν, γιά νά ἀποδράσουν σέ ἕναν κοντινό ἤ μακρινό προορισμό, νά ξεφύγουν λίγο ἀπό τήν φορτική καθημερινότητά τους καί νά περάσουν, ξέγνοιαστα ἀλλά θρησκευτικῶς ἄχρωμα, αὐτές τίς ἡμέρες.
Ἐμεῖς, μέ ἀφορμή τήν ἐπέτειο τῶν 100 χρόνων ἀπό τήν Μικρασιατική Καταστροφή τοῦ 1922, θά ἐπιλέξουμε νά πᾶμε σέ ἕναν ἄλλο προορισμό. Θά κάνουμε ἕνα ταξίδι πίσω στόν χρόνο. Θά ταξιδέψουμε ἀνατολικά, στήν Μικρά Ἀσία, στήν γῆ τῶν παππούδων μας, γιά νά δοῦμε πῶς γιόρταζαν ἐκεῖ τά Χριστούγεννα.
Εἶναι ἀλήθεια πώς οἱ Ἕλληνες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας σέβονταν ἰδιαίτερα τά πατροπαράδοτα ἔθιμα αὐτῶν τῶν ἡμερῶν καί προσπαθοῦσαν νά τά τηροῦν μέ ἀκρίβεια. Μόλις ἔμπαινε ὁ Δεκέμβριος, τό κλίμα στά νοικοκυριά ἄλλαζε καί ξεκινοῦσαν οἱ ἀτέλειωτες οἰκιακές ἐργασίες. Ὅλοι βρίσκονταν σέ ἀναταραχή. Δέν ἦταν ὅμως κουραστική. Κάθε ἄλλο. Ἦταν μία ἀναταραχή πού χάριζε σέ ὅλα τά μέλη τῆς οἰκογένειας χαρά καί προσμονή γιά τό μεγάλο γεγονός τῆς Γέννησης τοῦ Θεανθρώπου. Τά σπίτια λαμποκοποῦσαν ἀπό τήν καθαριότητα, τά πατώματα γυάλιζαν ἀπό τό μελισσοκέρι, τά ἀσημικά ἄστραφταν στά ράφια καί τά παχιά χαλιά, πού τά φύλαγαν γιά τίς ἐξαιρετικές περιπτώσεις, ἔβγαιναν τώρα στήν ἐπιφάνεια.
Ὁ στολισμός τῶν σπιτιῶν γινόταν κι αὐτός μέ ἰδιαίτερη φροντίδα. Σέ ἄλλα σπίτια δέσποζε τό παραδοσιακό ἑλληνικό καραβάκι, ὡς ἕνα εἶδος τιμῆς στούς ναυτικούς, ἀλλά καί ὡς σύμβολο τῆς καινούργιας πλεύσης, πού ξεκινᾶ ὁ ἄνθρωπος μετά τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Σέ ἄλλα, πάλι, τό γνωστό στολισμένο ἔλατο. Ὅ,τι ἤθελε ὁ καθένας.
Τίς παραμονές τῶν Χριστουγέννων οἱ νοικοκυρές ἔβαζαν ὅλη τους τήν τέχνη στήν κουζίνα, γιά νά φτιάξουν τά ἀγαπημένα παραδοσιακά γλυκά καί φαγητά. Ἐκεῖ περνοῦσαν τίς περισσότερες ὧρες τῆς ἡμέρας τους. Τό χριστουγεννιάτικο τραπέζι ἔπρεπε νά εἶναι πλούσιο.
Τά παιδιά τό βράδυ τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων ξεχύνονταν στούς δρόμους καί οἱ παιδικές φωνές ἀντηχοῦσαν παντοῦ. Μέ μουσικά ὄργανα, σιδερένια τριγωνάκια, φωτισμένα μικρά φαναράκια, τό παραδοσιακό καραβάκι καί τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Βρεφοκρατούσας, μικροί, ἀλλά καί μεγάλοι, χτυποῦσαν τίς πόρτες τῶν σπιτιῶν γιά νά ἀναγγείλουν τό χαρμόσυνο μήνυμα. Οἱ νοικοκύρηδες, ὡς ἀνταμοιβή γιά τίς εὐχές τους, τούς ἔδιναν γλυκά καί φροῦτα.
Πρωτίστως ὅμως, ἤθελαν νά εἶναι κατάλληλα προετοιμασμένοι γιά τήν μεγάλη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων, πού ὅλοι μαζί θά μεταλάμβαναν Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Γι’ αὐτό, τήν παραμονή, μικροί καί μεγάλοι ζητοῦσαν συγνώμη ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο. Τά παιδιά τῆς οἰκογένειας ἔπαιρναν τήν εὐχή τῶν παππούδων, τῶν γιαγιάδων καί τῶν νονῶν τους, κάνοντας μία μετάνοια καί φιλώντας τό χέρι τους. Καθαροί στό σῶμα καί κυρίως στήν ψυχή, ἦταν ἕτοιμοι γιά τήν χριστουγεννιάτικη θεία Λειτουργία.
Ἀργά τήν νύχτα τῆς 25ης Δεκεμβρίου, κάποιος ξυπνοῦσε πρῶτος. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός, πρίν χτυπήσουν χαρμόσυνα οἱ καμπάνες, γύριζε σέ ὅλους τούς δρόμους καί ἄναβε τά φανάρια. Ἔπειτα, περνοῦσε ἀπό κάθε σπίτι καί μέ ἕνα ξύλο χτυποῦσε τίς ἐξώθυρες, καλώντας τούς Χριστιανούς νά ξυπνήσουν, γιατί σέ λίγο θά ξεκινοῦσε ἡ Λειτουργία. Σιγά-σιγά, ὅλα τά σπίτια φωτίζονταν, ἄνοιγαν οἱ πόρτες καί μέ μικρά φαναράκια στό χέρι οἱ οἰκογένειες ἔπαιρναν τόν δρόμο γιά τήν ἐκκλησία. Μέ τό πέρας τῆς θείας Λειτουργίας, μικροί καί μεγάλοι ἐπέστρεφαν χαρούμενοι στά σπίτια τους, πρίν ἀκόμα φέξει. Τό ἀναμμένο τζάκι μέ τό Χριστόξυλο περίμενε νά τούς ζεστάνει.
Ἀπό τό πρωί τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων, ὁ νοικοκύρης κάθε σπιτιοῦ ἔψαχνε σέ δρόμους καί χωράφια γιά τό Χριστόξυλο. Ἕνα χοντρό καί γερό ξύλο ἀπό ἐλιά ἤ πεῦκο θά ἔκαιγε στό τζάκι ὅλο τό Δωδεκαήμερο, μέχρι καί τά Φῶτα. Ἔπρεπε λοιπόν νά βρεῖ τό κατάλληλο, γιατί ἔλεγαν: «Καθώς καίγεται τό Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ὁ Χριστός στήν Φάτνη».
Τό μεσημέρι, τό χριστουγεννιάτικο τραπέζι εἶχε ἐπάνω του κάθε καλό. Καί φυσικά δέν ἔλειπε τό Χριστόψωμο, μέ τόν χαραγμένο σταυρό στήν μέση, τό ὁποῖο ἔκοβε ὁ πατέρας μέ εὐλάβεια καί τό μοίραζε σέ ὅλη τήν οἰκογένεια. Τό πρῶτο κομμάτι ἦταν πάντα τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας. Ὅλη ἡ οἰκογένεια, συγκεντρωμένη γύρω ἀπό τό ἑορταστικό τραπέζι! Μιά ὄμορφη εἰκόνα, πού δυστυχῶς στίς μέρες μας τείνει νά ἐξαφανιστεῖ. Φυσικά, ποτέ δέν ξεχνοῦσαν καί τίς φτωχές οἰκογένειες, τίς ὁποῖες προσπαθοῦσαν νά βοηθοῦν μέ κάθε τρόπο, ὥστε νά ἔχουν τά ἀπαραίτητα γιά τίς γιορτές.
Ἔτσι κυλοῦσαν οἱ ἅγιες ἡμέρες στήν γῆ τῆς Ἰωνίας, στήν ἀγαπημένη Μικρά Ἀσία. Ὄμορφα, ἁπλά, εὐλογημένα, κατανυκτικά καί χαρούμενα!
