Ἡ Κυριακή, 1η/14η Μαΐου 2023, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ὡς Κυριακή τῆς Σαμαρείτιδος εἰς τό εἰς Νεάπολιν τῆς Σαμαρείας Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ.
Κατά τήν Κυριακήν ταύτην ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τό γεγονός, τό ὁποῖον παραδίδει εἰς αὐτήν ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης (Ἰωάν. 4, 5-29), ὅτι γυνή ἐκ τῆς κώμης Συχάρ τῆς Σαμαρείας προσῆλθεν εἰς τό Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ διά νά ἀντλήσῃ ὕδωρ καί ἐνταῦθα εἶχε συνομιλίαν μετά τοῦ Κυρίου, εἰς τήν ὁποίαν ὁ Κύριος ἀπεκάλυψεν εἰς αὐτήν τά τοῦ βίου αὐτῆς καί ὅτι «Πνεῦμα ὁ Θεός καί τούς προσκυνοῦντας Αὐτόν δεῖ προσκυνεῖν» καί ὅτι «Ἐκεῖνος ὁ λαλῶν αὐτῇ εἶναι ὁ Μεσσίας».
Ἡ Σαμαρεῖτις γυνή ὀνόματι Φωτεινή, ἐπίστευσεν εἰς Χριστόν καί ἐμαρτύρησεν ὑπέρ Αὐτοῦ μεθ’ ὅλης τῆς οἰκογενείας αὐτῆς.
Παρά τό Φρέαρ ἐπί τοῦ εὑρεθέντος Βυζαντινοῦ Ναοῦ ὁ ἡγούμενος τοῦ Φρέατος Ἀρχιμανδρίτης π. Ἰουστῖνος ἀνήγειρε περικαλλῆ καί μεγαλοπρεπῆ ναόν πρός τιμήν τῆς ἁγίας Φωτεινῆς.
Εἰς τό ναόν αὐτόν προεξῆρξε τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συλλειτουργούντων Αὐτῷ τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων Ἰόππης κ. Δαμασκηνοῦ, Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου καί τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ, Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων ὡς τοῦ Γέροντος Καμαράση Ἀρχιμανδρίτου π. Νεκταρίου καί τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Μελετίου, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Δοσιθέλουμ, ψάλλοντος τοῦ ἡγουμένου τῶν Ραφιδίων Ἀρχιμανδρίτου π. Λεοντίου δεξιά ἑλληνιστί καί μελῶν τῆς Κοινότητος Ραφιδίων ἀριστερά ἀραβιστί, τῇ συμμετοχῇ πολλῶν πιστῶν ἐντοπίων καί προσκυνητῶν.
Πρός τούτους ὡμίλησεν ὁ Μακαριώτατος διά τῆς κάτωθι προσφωνήσεως Αὐτοῦ:
«Ἀπεκρίθη ᾿Ιησοῦς καί εἶπεν αὐτῇ· εἰ ᾔδεις τήν δωρεάν τοῦ Θεοῦ, καί τίς ἐστιν ὁ λέγων σοι, δός μοι πιεῖν, σύ ἂν ᾔτησας αὐτόν, καί ἔδωκεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν», (Ἰωάν. 4,10).
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος συνήγαγε πάντας ἡμᾶς ἐν τῇ εὐχαριστιακῇ ταύτῃ συνάξει, ἵνα πασχαλίως ἑορτάσωμεν ἐν ἀγαλλιάσει καί εὐφροσύνῃ παρά τῷ Φρέατι τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ ἐν τῷ ἱερῷ τούτῳ τόπῳ.
Αὐτόπται μάρτυρες τοῦ γεγονότος τούτου ἐγένοντο οἱ μαθηταί τοῦ Κυρίου, ὡς λέγει ὁ Πέτρος ἐν τῷ βιβλίῳ τῶν Πράξεων: «… καί ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυρες πάντων ὧν ἐποίησεν… ß Ἰησοῦν τόν ἀπό Ναζαρέτ, ὡς ἔχρισεν αὐτόν ὁ Θεός Πνεύματι Ἁγίῳ καί δυνάμει, ὃς διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος πάντας τούς καταδυναστευομένους ὑπό τοῦ διαβόλου, ὅτι ὁ Θεός ἦν μετ᾿ αὐτοῦ·…», (Πρβλ. Πράξ. 10, 38-39).
Ὄντως ὁ Χριστός δέν περιωρίσθη εὐεργετῶν εἰς ὡρισμένην πόλιν, οὐδέ περιέμενεν, οἱ ὑπ’ αὐτοῦ εὐεργετούμενοι νά ἔλθουν πρός Αὐτόν, ἀλλά μετέβαινεν Αὐτός πρό αὐτῶν πεζοπορῶν καί περιοδεύων ἀνά πᾶσαν τήν Παλαιστίνην, ὡς τοῦτο συνέβη μετά τῆς Σαμαρείτιδος γυναικός, εἰς τήν ὁποίαν ὁ Κύριος ἀπεκάλυψε τόν Ἑαυτόν Του.
Ἄς ἀκούσωμεν, ἐν προκειμένῳ, τί λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας: «Οὐ ταῖς ἀπαιδεύτοις ψυχαῖς· ἤ καί ἀμαθέσι παντελῶς ἑαυτόν ἀνακαλύπτει Χριστός, ἀλλ’ ἐκείναις μᾶλλον ἐπιλάμπει καί φαίνεται, αἵπερ ἄν εἶεν ἤδη πρός τό βούλεσθαι μαθεῖν ἑτοιμότεραι καί τῆς πίστεως τήν ἀρχήν ἐν ἁπλοῖς ὠδίνουσαι λόγοις πρός τήν τῶν τελειοτέρων ἐπείγονται γνῶσιν· καί ἀναλυτικώτερον: Ὁ Χριστός δέν ἀποκαλύπτεται ἁπλῶς καί μόνον σέ ψυχές πού εἶναι ἀπαίδευτες καί τελείως ἀμαθεῖς (σάν τήν Σαμαρείτιδα), ἀλλά σέ ἐκεῖνες τίς ψυχές ἐπιλάμπει καί φαίνεται, πού ἔχουν προετοιμάσει τόν ἑαυτόν τους, διά νά μάθουν κάτι καί μέσα τους ἔχουν γεννήσει τήν πίστιν καί «πρός τήν τῶν τελειοτέρων ἐπείγονται γνῶσιν», δηλαδή βιάζονται νά μάθουν τά τελειότερα μυστήρια.
Εἰς τόν λόγον τοῦ Χριστοῦ «σύ ἄν ᾔτησας αὐτόν καί ἔδωκεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν», ἡ Σαμαρεῖτις γυνή ἀποκρίνεται εἰς τόν Χριστόν ἐρωτῶσα Αὐτόν· «πόθεν οὖν ἔχεις τό ὕδωρ τό ζῶν», (Ἰωάν. 4,11); Ἑρμηνεύων τούς λόγους τούτους ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει: «Ὕδωρ δέ ζῶν ὡς πρός τόν οἰκεῖον ὀνομάζει σκοπόν (ἡ Σαμαρεῖτις) τό νεωστί τῶν πηγαίων ἀνομβρῆσαν μαστῶν» καί ἁπλούστερον, ἡ Σαμαρεῖτις μέ τό ὕδωρ τό ζῶν ἐννοεῖ τόν ἰδικόν της προσδιορισμόν τοῦ ὕδατος: αὐτό τό ὁποῖον ἀναβλύζει κατ’ εὐθεῖαν ἀπό τούς μαστούς τῆς πηγῆς, δηλαδή τό φυσικόν ὕδωρ».
Τό ἐρώτημα τῆς Σαμαρείτιδος εἶναι καί ἐρώτημα πολλῶν ἀνθρώπων, τῶν ὁποίων ἡ πίστις δέν εἶναι σταθερά. Καί τοῦτο, διότι δεν ἀκούουν εἰς τά ρήματα Κυρίου, τά ὁποῖα εἶναι ρήματα ζωῆς αἰωνίου, (Ἰωάν. 6,68), ὡς τοῦτο διδάσκει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός λέγων: «τό Πνεῦμα ἐστί τό ζωοποιοῦν, ἡ σάρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν· τά ρήματα, ἅ ἐγώ λαλῶν ὑμῖν, πνεῦμα ἐστι καί ζωή ἐστιν», (Ἰωάν. 6,63).
Ὁ Χριστός, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, εἶναι ἡ ἀστείρευτη πηγή τῆς ζωῆς καί τῆς θείας Χάριτος. Τοῦτο ἐξ ἄλλου εἶπεν εἰς τήν Σαμαρείτιδα: « ὃς δι’ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγώ δώσω αὐτῷ, οὐ μή διψήσῃ εἰς τόν αἰῶνα», (Ἰωάν 4,14). Ὁ Χριστός εἶναι ἡ πηγή τῆς ζωαρχίας, Ἰησοῦς ὁ Σωτήρ ἡμῶν, ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας παραγγέλλων: «Δεῦτε ἴδετε τῶν κρυπτῶν γνώστην καί Θεόν, παραγενόμενον σαρκί διά τό σῶσαι τόν ἄνθρωπον», ἀκούων εἰς τήν φωνήν τῆς Σαμαρείτιδος, ἡ ὁποία ἐδέχθη τάς θαυμαστάς ἀλλοιώσεις τῆς Χάριτος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
«Ἰδού γάρ ἀλήθειαν ἠγάπησας, τά ἄδηλα καί τά κρύφια τῆς σοφίας σου ἐδήλωσάς μοι», (Ψαλμ. 50, 8), ψάλλει ὁ προφητάναξ Δαυΐδ. Αὐτά ἀκριβῶς τά ἄδηλα καί κρύφια τῆς σοφίας Αὐτοῦ ἀπεκάλυψεν ὁ Χριστός εἰς τήν Σαμαρείτιδα λέγων: «Πνεῦμα ὁ Θεός καί τούς προσκυνοῦντας Αὐτόν ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν», (Ἰωάν. 4,24).
Ἑρμηνεύων τούς λόγους τούτους, ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει «διά τοῦτο δικαίως τόν πνευματικόν ἀποδέχεται προσκυνητήν οὐκ ἐν μορφώσει καί τύποις φοροῦντα τῆς εὐσεβείας τήν μόρφωσιν Ἰουδαϊκῶς, ἀλλά τοῖς μέν ἐξ ἀρετῆς κατορθώμασιν εὐαγγελικῶς διαλάμποντα, τῇ δέ τῶν θείων δογμάτων ὀρθότητι, τήν ὄντως ἀληθῆ πληροῦντα προσκύνησιν». [Καί ἁπλούστερον: δικαίως ἀποδέχεται ὁ Θεός τόν πνευματικόν προσκυνητήν, ὁ ὁποῖος δέν φέρει τήν μορφήν τῆς εὐσεβείας κατά τρόπον Ἰουδαϊκόν, μέ σχήματα καί τύπους, ἀλλά διαλάμπει κατά τρόπον εὐαγγελικόν διά τῶν κατορθωμάτων τῆς ἀρετῆς καί ἐφαρμόζει /ἐκτελεῖ τήν ἀληθινήν λατρείαν διά τῆς ὀρθότητος τῶν θείων δογμάτων].
Μέ ἄλλα λόγια, ἀληθινός ποσκυνητής, δηλαδή Χριστιανός εἶναι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος πολιτεύεται σύμφωνα μέ τήν διδασκαλίαν τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Δέν ἀρκεῖ νά λατρεύωμεν τόν Θεόν διανοητικῶς μόνον, ἤ καλλίτερον εἰπεῖν θεωρητικῶς, ἀλλά καί πρακτικῶς, διά τῆς συμμετοχῆς μας εἰς τήν μυστηριακήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὡς παραγγέλλει ὁ θεῖος Παῦλος λέγων: «Ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καί μέλη ἐκ μέρους», (Α΄ Κορ. 12, 27). « Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἐν ἐμοί μένει κἀγώ ἐν αὐτῷ», (Ἰωάν. 6,56), λέγει Κύριος· διά τοῦτο ἡ καθαρότητα τοῦ βίου ἡμῶν καί ἡ ὀρθότητα τῶν δογμάτων, τῆς ἀκριβοῦς δηλονότι Ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως συνιστοῦν τήν ἀληθινήν λατρείαν τοῦ Θεοῦ. «Πνευματική δέ λατρεία ἐστίν, κατά τόν ἑρμηνευτήν Ζιγαβηνόν, ἡ ταπεινοφροσύνη· θυσία γάρ φησί [ἡ Γραφή] τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ ἐξουδενώσει» = δέν θά περιφρονήσῃ, ἀναφωνεῖ ὁ ψαλμῳδός, (Ψαλμ. 50,19). Ὄντως, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, δέν ἀπέφυγε «γνωρίσαι τίς ὁ πλοῦτος τῆς δόξης τοῦ ἀπό τῶν αἰώνων ἀποκεκρυμμένου μυστηρίου αὐτοῦ» (Πρβλ. Κολ. 1, 25-26) εἰς τήν ἐπιλήψιμον Σαμαρείτιδα γυναῖκα, τήν ὁποίαν σήμερον ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία τιμᾷ ἑορτίως εἰς τήν ἰδίαν αὐτῆς πατρίδα ἀφ’ ἑνός· καί προβάλλει αὐτήν ὡς παράδειγμα ταπεινοφροσύνης καί καρδίας συντετριμμένης ἀφ’ ἑτέρου. Ἡμεῖς δέ μετά τοῦ ὑμνῳδοῦ εἴπωμεν: «Τόν γάρ θεῖον νόμον σου, Σωτήρ, δεχόμενος ἄνθρωπος ἐν αὐτῷ σβεννύει τῆς πλάνης τούς ἄνθρακας· ὅθεν εἰς αἰῶνας οὐ διψήσῃ, οὐ λήξει τοῦ κόρου σου Δέσποτα, Βασιλεῦ Ἐπουράνιε· διά τοῦτο δοξάζομεν τό κράτος Σου, Χριστέ ὁ Θεός, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν αἰτούμενοι καταπέμψαι πλουσίως τοῖς δούλοις Σου». Ἀμήν. Χριστός Ἀνέστη!».
Μετά τήν θείαν Λειτουργίαν ἔλαβε χώραν λιτανεία πέριξ τοῦ Ναοῦ, καί ἑόρτιον κέρασμα εἰς τό ἡγουμενεῖον, τήν μεσημβρίαν δέ ὁ ἡγούμενος π. Ἰουστῖνος παρέθεσε τράπεζαν.
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας
