ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
«Λόγος γάρ, τοὔργον οὐ νικᾶ ποτέ», μᾶς λέει ὁ Εὐριπίδης, ὁ ἀρχαῖος τραγικός. Ὁ λόγος δέν νικᾶ ποτέ τά ἔργα. Κι ἔτσι εἶναι. Ὑπάρχουν στήν παγκόσμια βιβλιογραφία, πλῆθος γνωμικῶν καί ρητῶν, πού τονίζουν τήν τεράστια σημασία τῶν ἔργων, ἔναντι στήν ἀσημαντότητα καί στή μηδαμινότητα τῶν λόγων.
Ὅμως, ὑπάρχει μιά περίπτωση, κατά τήν ὁποία οἱ λέξεις νίκησαν τίς πράξεις. Ποιά εἶναι αὐτή; Διαβάζουμε ἀπό τήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου: «Ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τό ἱερόν προσεύξασθαι· ὁ εἷς Φαρισαῖος καί ὁ ἕτερος τελώνης» (Λουκ. ιη΄ 10). Ὁ ἕνας, ὁ Φαρισαῖος, εἶχε στό ἐνεργητικό του πολλές θεάρεστες καί ἀγαθές πράξεις. Ἄς τίς θυμηθοῦμε: «Οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ λοιποί… νηστεύω… ἀποδεκατῶ…» (Λουκ. ιη΄ 11-12). Ὁ ἄλλος, ὁ Τελώνης, καμιά πράξη ἐλεημοσύνης, νηστείας, ἀγαθοεργίας, κανένα ἔργο ἀρετῆς δέν εἶχε. Μόνο λέξεις· «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. ιη΄ 13). Καί στήν κατάληξη τῆς παραβολῆς διαβάζουμε τή μεγάλη ἀνατροπή: «Κατέβη οὗτος (ὁ Τελώνης) δεδικαιωμένος εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ ἤ γάρ ἐκεῖνος» (ὁ Φαρισαῖος).
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος μέ μιά χαρακτηριστική εἰκόνα μᾶς ἐξηγεῖ πῶς ὁ ἁμαρτωλός Τελώνης δικαιώθηκε ἀπό τόν Θεό, ὄχι ὅμως καί ὁ δίκαιος Φαρισαῖος. «Κατασκεύασε, μᾶς λέει, μέ τή σκέψη σου δύο ἄμαξες καί ζέψε στή μία τή δικαιοσύνη τοῦ Φαρισαίου, μέ τήν ὑπερηφάνεια, καί στήν ἄλλη τήν ἁμαρτία τοῦ Τελώνη, μέ τήν ταπείνωση. Θά δεῖς ὅτι τό ζεῦγος τῆς ἁμαρτίας θά ξεπεράσει τό ζεῦγος τῆς δικαιοσύνης, ὄχι ἐξ αἰτίας τῆς δυνάμεώς της, ἀλλά ἐξ αἰτίας τῆς ταπεινοφροσύνης, ἐνῶ τό ἄλλο ζεῦγος θά μειονεκτεῖ, ὄχι ἐξ αἰτίας τῆς δικαιοσύνης, ἀλλά ἐξ αἰτίας τοῦ βάρους τῆς ὑπερηφάνειας. Διότι, ὅπως ἀκριβῶς ἡ ταπεινοφροσύνη ἐξ αἰτίας τοῦ μεγάλου πνευματικοῦ ὕψους της νικᾶ τή βαρύτητα τῆς ἁμαρτίας καί κατορθώνει νά ἀνεβεῖ πρός τόν οὐρανό, ἔτσι καί ἡ ὑπερηφάνεια, ἐξ αἰτίας τοῦ μεγάλου βάρους καί ὄγκου της, κατορθώνει νά ὑπερνικήσει τήν ἀνάλαφρη δικαιοσύνη καί νά τή σύρει πρός τά κάτω» (Ἰω. Χρυσοστόμου, Λόγος Ε΄, 15-23).
Ὁ Τελώνης, μέ τίς λίγες λέξεις πού εἶπε, κατάφερε νά ἀποσπάσει τήν θεία χάρη, γιατί ὁ Θεός δέν ἄκουσε μόνο τά λόγια, ἀλλά πρόσεξε καί τή διάνοιά του, πού ἦταν γεμάτη ταπείνωση καί συντριβή. Ἄκουγε τίς κατηγορίες τοῦ Φαρισαίου καί δέν ἔνιωθε ὀργή, ἀλλά εὐγνωμοσύνη καί ἀνακούφιση. Κι ἔτσι ἔγιναν αὐτές οἱ κατηγορίες στά μάτια τοῦ Θεοῦ ἔπαινος καί στεφάνι.
Μέγιστο παράδειγμα γιά ὅλους ἐμᾶς, πού μέ τήν παραμικρή κουβέντα ἐναντίον μας ὀργιζόμαστε, μέ τήν ἐλάχιστη κατηγορία ἀγανακτοῦμε. Παράδειγμα ὅμως καί προσευχῆς ὁ Τελώνης. Χωρίς πολλά λόγια, ἔκλεισε μέσα στίς λίγες λέξεις του ὅλο του τόν πόθο γιά συμφιλίωση μέ τόν Θεό. Ἔκλεισε μέσα στά ἐλάχιστα ρήματα ὅλο τόν ὠκεανό τῆς μετανοίας του, πού ξεχύλισε στά ἄφθονα δάκρυά του.
Ἄς γίνει ἡ παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου ἀφορμή γιά νά ἐξετάσουμε τή ζωή μας, τίς πράξεις μας, τά λόγια μας. Ἄς ζητοῦμε μέ συντριβή καρδιᾶς τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἀποχωροῦμε κάθε φορά «δεδικαιωμένοι», λυτρωμένοι καί λουσμένοι στήν ἀγάπη καί στήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ.
Στήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, «λόγοι περιεγένοντο ἔργων καί ρήματα πράξεις ἐνίκησαν» (Ἰω. Χρυσοστόμου, Λόγος Ε΄, 18-19). Στήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου ἔχασαν οἱ πράξεις. Νίκησαν οἱ λέξεις.
