Τη Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στο Συνοδικό Μέγαρο η επίσημη παρουσίαση του Τόμου των Πρακτικών του Α΄ Επιστημονικού Συνεδρίου της Εκκλησίας της Ελλάδος για την επέτειο των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Ο Τόμος έχει τον τίτλο: “Η κατάρρευση των Αυτοκρατοριών και η Γενοκτονία των Χριστιανών (1914-1923)“ και περιλαμβάνει τις επιστημονικές ανακοινώσεις του Α΄ Επιστημονικού Συνεδρίου, το οποίο διοργανώθηκε στις 14 και 15 Οκτωβρίου 2022 υπό τον τίτλο: ”Η κατάρρευση των Αυτοκρατοριών (1914-1923) και η Γενοκτονία των Χριστιανών από τους Οθωμανούς και τους Νεοτούρκους. Μικρά Ασία, Πόντος, Ανατολική Θράκη Αρμένιοι, Ασσύριοι”. Το Συνέδριο διοργανώθηκε από την Εδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος. Ο Τόμος εκδόθηκε ατό τον Εκδοτικό Οίκο Αρχονταρίκι.
Η παρουσίαση άρχισε με την ανάγνωση του Μηνύματος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου. Το Μήνυμα ανέγνωσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.Δαμασκηνός, μέλος της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου.
Πρώτος ομιλητής για την παρουσίαση του Τόμου, ως εκπρόσωπος της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός, ο οποίος αναφέρθηκε στο γενικότερο έργο της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος. Τόνισε ότι διοργανώθηκαν 10 Επιστημονικά Συνέδρια για την επέτειο των 100 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και έχουν προγραμματισθεί 3 Επιστημονικά Συνέδρια για την επέτειο των 100 ετών από τη Μικρασιατική τραγωδία και την Ανταλλαγή των Πληθυσμών. Επίσης ο Σεβασμιώτατος υπογράμμισε την αξία της πατρίδος και την ανάγκη να καλλιεργούμε την ιστορική μνήμη.
Δεύτερος ομιλητής για τα περιεχόμενα του Τόμου ήταν ο Καθηγητής κ. Εμμανουήλ Καραγεωργούδης, Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο οποίος αναφέρθηκε στο περιεχόμενο όλων των εισηγήσεων που περιλαμβάνονται στον Τόμο. Επισήμανε την επιστημονική μέθοδο και την τεκμηρίωση των κειμένων του Τόμου και ανέδειξε την προσχεδιασμένη και συστηματική Γενοκτονία των Χριστιανών από τους Οθωμανούς και τους Νεοτούρκους (1914-1923).
Στο τέλος ο Γραμματεύς της Ε.Σ.Ε. Πολιτιστικής Ταυτότητος Αρχιμ. Θεόκλητος Μέντης ανέγνωσε τον χαιρετισμό του Προέδρου της Επιτροπής, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνατίου. Ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και την Ιερά Σύνοδο για τη συνεχή στήριξη του έργου της Επιτροπής.
Την παρουσίαση συντόνισε ο Καθηγητής κ. Εμμανουήλ Βαρβούνης, Κοσμήτωρ της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών ΔΠΘ και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής των Συνεδρίων.
Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Βελεστίνου κ. Δαμασκηνός, ο Α΄ Γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου Αρχιμ. Δαμασκηνός Πετράκος, ο Βουλευτής Α΄ Αθηνών και πρώην Υφυπουργός κ. Άγγελος Συρίγος και πολλοί εκ των συγγραφέων του Τόμου.
Εκ της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος
ΜΗΝΥΜΑ
ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ B’
ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΥ Α’ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ
ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΜΝΗΜΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
(ΔΕΥΤΕΡΑ 18.12.2023
ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ)
Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Ἐλλογιμώτατοι κ. Καθηγηταί,
Ἀγαπητοί Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ἐκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μετά πολλῆς ἐν Κυρίῳ χαρᾶς εὑρίσκεται στήν εὐχάριστη θέση νά προβεῖ ἀπόψε στήν ἐπίσημη παρουσίαση τοῦ Τόμου τῶν Πρακτικῶν τοῦ Α’ Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου Μνήμης Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ. Τό θέμα τοῦ περί οὗ ὁ λόγος Συνεδρίου, ὅπως γνωρίζετε, ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἡ κατάρρευση τῶν Αὐτοκρατοριῶν (1914 – 1923) καί ἡ Γενοκτονία τῶν Χριστιανῶν ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί τούς Νεοτούρκους: Μικρά Ἀσία, Πόντος, Ἀνατολική Θράκη, Ἀρμένιοι, Ἀσσύριοι».
Θεωροῦμε ὅτι ἀπόψε κατακλύζουν τίς καρδιές ὅλων μας συναισθήματα ποικίλα, τά ὁποῖα ἀναθάλλουν ἀπό τίς σκέψεις καί τόν προβληματισμό ἀναφορικά πρός τό ὡς ἄνω θέμα. Νιώθουμε τήν ψυχή μας νά πληγώνεται, νά τήν διαπερνᾶ «ρομφαία δίστομος», ὅταν ἀναλογιζόμαστε τόν πόνο, τήν ὀδύνη, τίς κακουχίες, τόν θάνατο πού ὑπέστησαν οἱ Χριστιανοί τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κατά τά ἔτη 1914 – 1923, ὁπότε καί κατέρρευσαν οἱ Αὐτοκρατορίες. Αἰσθανόμαστε πλησμονή ἄλγους καί συντριβή ἐσωτερική γιά τήν κατάφωρη ἀδικία, τήν ἀθέτηση, τόν ἐξοβελισμό κάθε ἀνθρωπίνου καί θείου νόμου, προκειμένου νά κυριαρχήσει τό «δίκαιον» τοῦ ἰσχυροῦ· αὐτοῦ πού ἐπιβάλλεται μέ τήν βία, τόν ἐξαναγκασμό, τήν δύναμη τῶν ὅπλων. Καί, βεβαίως, δέν λησμονοῦμε ὅτι ἡ φαινομενική ὑπεροχή καί ἐξουσία μέ τά συμπαρομαρτοῦντα δεινά στήν πραγματικότητα εἶναι ἔνδειξη ἔσχατης ἀδυναμίας, ἀγνωσίας, σκοπιμότητας, ἐμπάθειας, προκαταλήψεως καί σκοτασμοῦ τῆς συνειδήσεως.
Μέ τόν ξεριζωμό, τόν ἐκπατρισμό καί τήν Γενοκτονία τῶν Χριστιανῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί τούς Νεοτούρκους ἐξορίσθηκε ἀπό τίς Ἀλησμόνητες Πατρίδες ἕνας πολιτισμός πολλῶν χιλιάδων ἐτῶν. Ἕνας πολιτισμός, ὁ ὁποῖος εἶχε ὡς κέντρο του τόν φιλοσοφικό στοχασμό, τόν ἀνθρωπισμό, τήν δημιουργικότητα, τήν ἀξιοπρέπεια, τήν συναλληλία, τήν σπουδή γιά τήν συνύπαρξη μέ ἄλλους πολιτισμούς καί λαούς, τήν πρόοδο, τήν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης καί τῆς δικαιοσύνης καί, πρώτιστα, τήν βαθειά πίστη στόν Θεό καί τήν ἀποκεκαλυμμένη Ἀλήθειά Του, διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅμως, τήν ψυχή μας πλημμυρίζουν καί αἰσθήματα γαλήνης, αἰσιοδοξίας καί ἐλπίδος, διότι ὅσοι ἀπό τούς Μικρασιάτες Χριστιανούς κατάφεραν νά ἐπιζήσουν καί νά προσφύγουν στήν Ἑλλάδα, «σέ μία χώρα μικρή. Ἕνα πέτρινο ἀκρωτήρι στή Μεσόγειο, πού δέν ἔχει ἄλλο ἀγαθό παρά τόν ἀγώνα τοῦ λαοῦ του, τή θάλασσα καί τό φῶς τοῦ ἥλιου», ὅπως διακηρύσσει ὁ Μικρασιάτης Γ. Σεφέρης, διέσωσαν αὐτόν τόν πολιτισμό, τήν ἀγάπη γιά τήν ἀνθρωπιά καί τήν δικαιοσύνη. Γι’ αὐτό καί δοξάζουμε τόν Θεό καί τόν εὐγνωμονοῦμε «πάντων ἕνεκεν». Γιατί μέσα στήν ἀνεξιχνίαστη ἄβυσσο τῆς θείας οἰκονομίας Του δέν ἐπιτρέπει στό σκοτάδι νά κυριαρχήσει στίς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά διαρκῶς ἀποστέλλει τό ἱλαρόν φῶς τῆς Ἁγίας Δόξης· καί εὐτυχεῖς οἱ ἄνθρωποι πού τό δέχονται καί καθοδηγοῦνται ἀπό αὐτό.
Ἀγαπητοί μου, καθώς σημειώνει ὁ μνημονευθείς ποιητής, ἀναφερόμενος στόν Μακρυγιάννη: «καί ἕνας ἀπό τούς διδασκάλους μου, τῶν ἀρχῶν τοῦ περασμένου αἰώνα, γράφει· “θά χαθοῦμε γιατί ἀδικήσαμε”». Πόσο δίκαιο εἶχε ὁ διδάσκαλός του, ὁ πολύς Μακρυγιάννης... Ὁ Θεός ἄς μᾶς φυλάσσει ἀπό τήν ἀδικία καί τήν ἀναπόφευκτη ἀπώλεια πού τήν ἀκολουθεῖ, ὡς ἀπόρροια μιᾶς ἄλλης δικαιοσύνης, τῆς Δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι συνυφασμένη μέ τήν Ἀλήθεια καί τήν Ἀγάπη σέ ἱστορικό καί ἐσχατολογικό ἐπίπεδο.
Ἐπιλογικῶς, ἐκφράζουμε θερμές εὐχαριστίες καί συγχαρητηρίους προσρήσεις πρός ὅλους ὅσους συνετέλεσαν τόσο στήν αἴσια διεξαγωγή τοῦ Συνεδρίου, ὅσο καί στήν καλαίσθητη ἔκδοση τοῦ Τόμου τῶν Πρακτικῶν.
Εὐχαριστοῦμε τούς ἐκλεκτούς ὁμιλητές, οἱ ὁποῖοι προθυμοποιήθηκαν νά καταθέσουν τήν πολύτιμη γνώση τους καί τά πορίσματα τῶν πολυετῶν ἐρευνῶν τους.
Συγχαίρουμε τόν Πρόεδρο τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Πολιτιστικῆς Ταυτότητος Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ. Ἰγνάτιο, τόν Πρόεδρο τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν Συνεδρίων καί Κοσμήτορα τῆς Σχολῆς Κλασικῶν καί Ἀνθρωπιστικῶν Σπουδῶν τοῦ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Ἐμμανουήλ Βαρβούνη, τά Μέλη καί τόν Γραμματέα τῆς Ἐπιτροπῆς, καθώς καί τούς συνεργάτες αὐτῆς γιά τήν διοργάνωση τοῦ Συνεδρίου καί τήν μέχρι τώρα προσφορά τους.
Πρός τούτοις, προσευχόμεθα ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ «ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν» (Φιλιπ. 4, 7) νά διαφυλάξει τίς καρδιές καί τίς σκέψεις μας κοντά στόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν «ἐν σπηλαίῳ γεννηθέντα καί ἐν φάτνῃ ἀνακλιθέντα» γιά τήν σωτηρία παγγενοῦς τοῦ Ἀδάμ.
Μετά πατρικῶν εὐχῶν καί ἀγάπης ἐν Κυρίῳ
† Ὁ Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ
Πρόεδρος
τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ
ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΟΥ κ. ΙΓΝΑΤΙΟΥ
ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ ΤΟΥ Α΄ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ
ΑΘΗΝΑ, 18.12.2023
Σεβασμιώτατοι,
Ἐλλογιμώτατοι,
Ἐκλεκτοί προσκεκλημένοι.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου καί τήν ἔγκριση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Πολιτιστικῆς Ταυτότητος ἔχει ἀναλάβει τή διοργάνωση τριῶν Ἐπιστημονικῶν Συνεδρίων (2022-2024) γιά τή συμπλήρωση τῶν 100 ἐτῶν ἀπό τή Μικρασιατική καταστροφή καί τήν Ἀνταλλαγή τῶν Πληθυσμῶν. Σήμερα ἔχουμε τήν χαρά νά παρουσιάζουμε τόν Τόμο μέ τίς Ὁμιλίες τοῦ Α΄ Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου, τό ὁποῖο πραγματοποιήθηκε στίς 14 καί 15 Ὀκτωβρίου 2022.
Ὁ πλήρης τίτλος τοῦ Συνεδρίου ἦταν: Ἡ Κατάρρευση τῶν Αὐτοκρατοριῶν καί ἡ Γενοκτονία τῶν Χριστιανῶν ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί τούς Νεοτούρκους: Μικρά Ἀσία, Πόντος, Ἀνατολική Θράκη, Αρμένιοι, Ἀσσύριοι.
Οϊ ἐκλεκτοί εισηγητές τῆς ἀποψινῆς ἐκδηλώσεως ἔχουν ἤδη ἀναφερθεῖ διεξοδικά στόν Τόμο. Ὡς Πρόεδρος τῆς Εἱδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Πολιτιστικῆς Ταυτότητος θέλω νά εὐχαριστήσω τόν Θεό, διότι ἀξίωσε ὅλους μας ὡς μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς νά ἔχουμε διοργανώσει μέχρι σήμερα 10 Συνέδρια γιά τήν Τουρκοκρατία καί τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση καί 2 γιά τά 100 χρόνια ἀπό τή Μικρασιατική Τραγωδία.
Ὁ παρών τόμος, ὅπως καί οἱ 10 τόμοι τῶν Συνεδρίων τοῦ 1821, ἔχει ἐκδοθεῖ ἀπό τόν ἐκδοτικό οἶκο ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, τόν ὁποῖο καί εὐχαριστοῦμε γιά τή συνεργασία καί τή συμπαράσταση. Σέ δύο χρόνια σύν Θεῷ θά ἔχει ὁλοκληρωθεῖ καί ἡ τριλογία τῶν Συνεδρίων καί τῶν Τόμων γιά τίς Ἀλησμόνητες Πατρίδες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τοῦ Πόντου καί τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης. Θά ἔχουμε δημιουργήσει μία μικρή βιβλιοθήκη γιά κάθε ἐνδιαφερόμενο ἐρευνητή.
Ἐκ μέρους ὅλων τῶν μελῶν τῆς Συνοδικῆς καί τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς εὐχαριστῶ ἐγκαρδίως τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο γιά τήν ἀμέριστη στήριξή του στό ἔργο μας. Εὐχαριστῶ ἐπίσης τόν Πρόεδρο τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν Συνεδρίων, Καθηγητή Ἐμμανουήλ Βαρβούνη, Κοσμήτορα τῆς Σχολῆς Κλασικῶν καί Ἀνθρωπιστικῶν Σπουδῶν τοῦ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, καθώς καί τόν Γραμματέα μας, τόν Ἀρχιμανδρίτη Θεόκλητο Μέντη.
Θερμές εὐχαριστίες ἀπευθύνω καί πρός τούς ἐκλεκτούς ὁμιλητές, οἱ ὁποῖοι μᾶς βοήθησαν νά ρίξουμε περισσότερο φῶς στήν περίοδο 1914-1923 μέ τίς ἀνακοινώσεις τους καί τά πλήρως τεκμηριωμένα κείμενα πού κατέθεσαν στόν παρόντα Τόμο.
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἐπιστημονική καί ἱστορική τεκμηρίωση τῶν γεγονότων, τά ὁποῖα ἀναφέρονται στήν μακροχρόνια παρουσία τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμου στά χώματα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τοῦ Πόντου καί τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης. Πιστεύουμε στόν διάλογο καί στήν ψύχραιμη παράθεση ἐπιχειρημάτων γιά συναισθηματικά φορτισμένες περιόδους τῆς Ἱστορίας μας.
Σᾶς εὔχομαι Καλά Χριστούγεννα καί νά ἔχουμε ὑγεία γιά νά παρουσιάσουμε τοῦ χρόνου σύν Θεῷ τόν Τόμο τοῦ Β΄ Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου.