Για πάνω από έναν αιώνα , αυτό το μοναστήρι θρηνεί. Κομμάτια από τη σάρκα του βρίσκονται σε ξένα χώματα . Δεν είναι εδώ . Βέβηλοι άρπαξαν εκατοντάδες χειρόγραφα, βιβλία, σπάνια συγγράμματα και πλήθος ανεκτίμητων ιερών κειμηλίων . Και να ταν μόνο αυτό; Έσφαξαν , κατέκαψαν ένα από τα πιο παλιά μοναστήρια της Ευρώπης….
Πάνω από 100 χρόνια λοιπόν πέρασαν πια από τη σύληση της Ιεράς Μονής Εικοσιφοίνισσας από τον βουλγαρικό στρατό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πλούσια τόσο από πλευράς θρησκευτικής ιστορίας όσο και ιερών κειμηλίων, η Εικοσιφοίνισσα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους προσκυνηματικούς τόπους της Μακεδονίας και, συγχρόνως, το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ελλάδα αλλά και το παλαιότερο στην Ευρώπη. Η ίδρυση της μονής ανάγεται στα χρόνια του Επισκόπου Φιλίππων Σώζοντος, ο οποίος έλαβε μέρος στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ.).
Βρίσκεται στα όρια των νομών Σερρών και Δράμας, σε ύψος 753 μέτρων, στο Παγγαίο, αλλά διοικητικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Δράμας.
Με εντολή της βουλγαρικής κυβέρνησης να καταγράψει κειμήλια και χειρόγραφα σε μονές της Μακεδονίας, τμήμα του βουλγαρικού στρατού συνοδευόμενο από τον αρχικομιτατζή Τοντόρ Πανίτσα και τον βουλγαρικής καταγωγής Τσέχο Βαλντεμάρ Σις, ο οποίος αυτοαποκαλούνταν «αρχαιολόγος», κατέλαβε το Μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας. Παραπλανώντας τους μοναχούς, τους έπεισε να του δείξουν την κρύπτη όπου φυλασσόταν ο θησαυρός της μονής. Αφού πρώτα απομόνωσε σε έναν αποθηκευτικό χώρο τους μοναχούς (σ.σ.: οι οποίοι αργότερα μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι στη Βουλγαρία), ο Σις προχώρησε στην αρπαγή των χειρογράφων και των κειμηλίων. Αυτά φορτώθηκαν σε 18 μουλάρια και μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία.
Το μεγαλύτερο τμήμα της σπουδαίας βιβλιοθήκης της μονής περιλάμβανε 1.300 τόμους παλαιών συγγραμμάτων, βιβλία, κώδικες, ιερά άμφια, σκεύη, άγια λείψανα κ.ά.
Ανάμεσα στα πιο σημαντικά κειμήλια αξίζει να αναφερθούν το Ευαγγέλιο του Ιωάννη Κατακουζηνού (1354), φτιαγμένο από μεμβράνη, χρυσό κάλυμμα και πολύτιμους λίθους, τέσσερις εικόνες των Ευαγγελιστών με τον Ιησού στο κέντρο και τα Εισόδια στην πίσω όψη, η Εσθής της Θεοτόκου, η δεξιά χειρ της Μαρίας της Μαγδαληνής, η κάρα και τα τεμάχια των Αγίων Διονυσίου, Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, Χαραλάμπους, Παντελεήμονος, 12 ολόχρυσες εικόνες της Θεοτόκου, 130 πολυκάνδηλα χρυσά και ασημένια κ.ά. Εως σήμερα, παρά τα έντονα διαβήματα από ελληνικής πλευράς, έχουν επιστραφεί ελάχιστα και ήσσονος σημασίας κειμήλια. Σημαντικότερο όλων όμως είναι το σπάνιο χειρόγραφο του 9ου αιώνα, στο οποίο απεικονίζεται το κείμενο της Καινής Διαθήκης, που θεωρείται το παλαιότερο παγκοσμίως πλήρες χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης. Επεστράφη έπειτα από τελετή υποδοχής στη μονή της Δράμας τον Δεκέμβριο του 2016.
Περίπου έναν αιώνα μετά την κλοπή και λεηλασία τους, θησαυροί ανεκτίμητης πνευματικής, θρησκευτικής, καλλιτεχνικής και υλικής αξίας παραμένουν στην Βουλγαρία.
Μοναδικά χειρόγραφα και περγαμηνές της Ιεράς Μονής του Τιμίου Προδρόμου Σερρών βρίσκονται σήμερα στη βιβλιοθήκη του Κέντρου Σλάβο-Βυζαντινών Σπουδών Ivan Dujcev, κειμήλια, εικόνες σκεύη και χειροτεχνήματα της Ιεράς Μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας κοσμούν το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας και πολλά κλεμμένα κειμήλια και έγγραφα των ελληνικών Ιερών Μονών εμφανίζονται επί πολλά χρόνια σε συλλογές του εξωτερικού».
Σήμερα, μετά από διεθνή συνέδρια και ημερίδες που οργανώθηκαν με θέμα ακριβώς τα κλεμμένα χειρόγραφα και κειμήλια των μοναστηριών της Ανατολικής Μακεδονίας και την πλήρη καταγραφή τους, η Βουλγαρία δεν μπορεί να προβάλλει καμία σοβαρή δικαιολογία για την μη επιστροφή τους.
Στην κατεστραμμένη Μονή επανήλθαν οι διασωθέντες μοναχοί τον Οκτώβριο του 1918. Ο τοποτηρητής της Μητροπόλεως Δράμας, επίσκοπος Θεουπόλεως Γεννάδιος, συνέταξε λεπτομερή αναφορά για τα γεγονότα και κατάλογο των κλαπέντων κειμηλίων. Τις ζημιές σε κειμήλια, ζώα και κτίρια κατέγραψε ο ηγούμενος Νεόφυτος.
Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης του Νεϊγύ, ο καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας Γεώργιος Σωτηρίου πήγε στη Σόφια και ζήτησε την επιστροφή των κλαπέντων. Εκτός από ελάχιστα που του επέδειξαν οι Βούλγαροι, τα περισσότερα είχαν «χαθεί»! Μόνο 5 χειρόγραφοι κώδικες επεστράφησαν στην Ελλάδα. Πολλοί, όπως διαπιστώθηκε πολύ αργότερα, πουλήθηκαν και βρίσκονται σήμερα σε βιβλιοθήκες της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής.
«ΗΡΘΑΝ ΞΑΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙΩΣΟΥΝ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ»
Ενώ οι μοναχοί προσπαθούσαν για την πνευματική και υλική ανόρθωση της Μονής, στη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου οι Βούλγαροι τάχθηκαν εκ νέου στο πλευρό των Γερμανών και μαζί τους εισέβαλαν στην περιοχή. Ανέβηκαν και πάλι στη Μονή για να ολοκληρώσουν το ολέθριο έργο τους. Άρπαξαν ό,τι δεν πρόλαβαν το 1917. Και στις 12 Ιουλίου 1943 πυρπόλησαν το οικοδομικό συγκρότημα. Εκτός από το καθολικό, τα πάντα αποτεφρώθηκαν: Τα τρία παρεκκλήσια, τα κελιά, οι βοηθητικοί χώροι, ο ξενώνας με τα 365 δωμάτια…, κείτονταν σε σωρό ερειπίων!
Με τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου και του εμφυλίου ο ηγούμενος Γρηγόριος και οι ελάχιστοι πλέον μοναχοί προσπαθούσαν να ανορθώσουν τη Μονή από τα ερείπια της. Λίγα πράγματα επέτυχαν, εξαιτίας και της δραματικής μειώσεως των. Η πραγματική ανασύσταση της Εικοσιφοινίσσης άρχισε με την εκλογή και εγκατάσταση στο θρόνο της Μητροπόλεως Δράμας του Διονυσίου Κυράτσου [1965] και συνδυάστηκε άριστα με την πνευματική αναζωογόνηση της μοναστικής ζωής, επιτεύχθηκε δε χάρη και στη μετατροπή της σε γυναικεία.
Η πολυάριθμη αδελφότητα, υπό την ηγουμένη Αλεξία έδωσε νέα πνοή στην παλαίφατη Μονή με την καθοδήγηση και μέριμνα του μητροπολίτου.
ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα το Μοναστήρι «παρουσιάζει ένα αρχιτεκτονικό σύνολο πολύ μεγαλοπρεπέστερο και πλέον εντυπωσιακό απ’ ό,τι ήταν πριν την πυρπόληση… και έγινε προσφιλής τόπος προσκυνηματικών επισκέψεων και ευρύτατα γνωστό στο πανελλήνιο και το εξωτερικό».
Η Μονή έχει μεγάλο ξενώνα, πλούσια βιβλιοθήκη, άριστα οργανωμένο κειμηλιοφυλάκιο και οι αδελφές ασχολούνται με τη χρυσοκεντητική, εικονογραφία, ιερορραπτική και άλλα πολλά.
Το χρονίζον εθνικό και εκκλησιαστικό θέμα των λεηλατηθέντων από τους Βουλγάρους ιερών κειμηλίων της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης, πάντως μένει ως πληγή ανοιχτή για όλους τος Μακεδόνες . Για όλους του Ελληνες .
δείτε το αφιέρωμα της 4Ε από όπου και οι πληροφορίες
