Ιεροψάλτης – Αμοιβή

ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

 

 

Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ἔχουμε χρέος νά δοξάζουμε τόν Θεό, διότι ὅλη ἡ χώρα μας εἶναι κατάσπαρτη ἀπό ἱερούς ναούς, στούς ὁποίους τελεῖται τό ὑπέρτατο Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἀπό τό πιό μικρό χωριό μέχρι καί τήν μεγαλύτερη πόλη, δέν ὑπάρχει γειτονιά πού νά μήν ἔχει τόν ἐνοριακό της ναό. Στήν πατρίδα μας ὑπάρχουν περίπου 10.000 ἐνοριακοί καί μοναστηριακοί ναοί, καί κυριολεκτικῶς ἀμέτρητα παρεκκλήσια, ἐξωκκλήσια, προκυνηματικοί, ἰδιόκτητοι, κοιμητηριακοί κ.ἄ. ναοί. Αὐτό σημαίνει ὅτι παντοῦ, σέ κάθε τόπο, τελοῦνται τά ἁγιαστικά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά καί οἱ ὑπόλοιπες Ἀκολουθίες. Βέβαια, αὐτονόητο εἶναι ὅτι γιά νά λειτουργοῦνται ὅλοι αὐτοί οἱ ναοί, θά πρέπει νά ὑπάρχει καί ὁ ἀνάλογος ἀριθμός ἱερέων ἀλλά καί ἱεροψαλτῶν.

Στίς περισσότερες περιπτώσεις, οἱ ἐνοριακοί ἱεροί ναοί τῆς πατρίδος μας εἶναι καλυμμένοι ἀπό ἱερεῖς καί ἱεροψάλτες. Ὑπάρχουν ὅμως καί ναοί μέ κενή ἐφημεριακή θέση καί τίς λειτουργικές ἀνάγκες τους τίς καλύπτει ἱερέας ἀπό ἄλλη ἐνορία. Ἀνάλογες ἐλλείψεις ὑπάρχουν καί στά ἀναλόγια. Πολύ συχνά, μέ δυσκολία ὁ ἱερέας – προϊστάμενος τοῦ ναοῦ βρίσκει ψάλτη, εἴτε γιά τήν κυριακάτικη θεία Λειτουργία εἴτε, πολύ περισσότερο, γιά μία καθημερινή.

Τήν λειψανδρία πού παρατηρεῖται στά ψαλτήρια, πολλοί τήν ἀποδίδουν στόν χαμηλό «μισθό» πού λαμβάνει ἕνας ψάλτης καί πολύ περισσότερο στό ὅτι ὁ ψάλτης δέν εἶναι δημόσιος ὑπάλληλος. Αὐτές οἱ συνθῆκες ἰσχυρίζονται ὅτι εἶναι ἀποτρεπτικές γιά ἕναν νέο νά μάθει βυζαντινή μουσική, ὥστε νά στελεχώσει στήν συνέχεια κάποιο ἀναλόγιο. Εἶναι ὅμως αὐτή ἡ κύρια αἰτία τῆς λειψανδρίας στό ψαλτήρι; Θεωρεῖται ὁ ψάλτης ἐπάγγελμα μέ μισθό, ὅπως τά ἄλλα ἐπαγγέλματα, τό ὁποῖο μπορεῖ νά τό ἐπιλέξει ἕνας νέος ἄνθρωπος;

Γιά νά δώσουμε ἀπάντηση στό ἀνωτέρω ἐρώτημα, πρέπει νά ξεκαθαρίσουμε ὅτι ἡ διακονία στό ψαλτήρι δέν εἶναι ἐπάγγελμα ἀλλά λειτούργημα. Τό σύνηθες κίνητρο γιά νά γίνει κάποιος ψάλτης δέν εἶναι ἡ ἐπαγγελματική του ἀποκατάσταση, ἀλλά ἡ ἀγάπη του γιά τήν ψαλμωδία καί γι’ αὐτόν τόν τρόπο δόξας τοῦ Θεοῦ.

Τό ὅτι εἶναι λειτούργημα βέβαια, δέν ἀναιρεῖ τό γεγονός ὅτι θά πρέπει νά παίρνει κάποια σχετική μέ τήν θέση του ἀμοιβή. Ὅπως ἀμοιβή θά λάβει ὁ γιατρός, ὁ δάσκαλος, ὁ ἱερέας, πού ὅλοι αὐτοί ἐπιτελοῦν λειτούργημα, ἔτσι θά λάβει καί ὁ ψάλτης. Στήν Παλαιά Διαθήκη, ὁριζόταν μέ λεπτομέρεια, ἀπό τόν Μωσαϊκό νόμο, ἡ ἀμοιβή τῶν Λευϊτῶν, αὐτῶν δηλαδή πού ὑπηρετοῦσαν τόν ναό (κάτι σάν τούς σημερινούς ψάλτες καί νεωκόρους). Ὅμως καί στήν Καινή Διαθήκη, ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν Α´ πρός Κορινθίους ἐπιστολή του τονίζει: «Οὐκ οἴδατε ὅτι οἱ τά ἱερά ἐργαζόμενοι ἐκ τοῦ ἱεροῦ ἐσθίουσιν, οἱ τῷ θυσιαστηρίῳ προσεδρεύοντες τῷ θυσιαστηρίῳ συμμερίζονται; οὕτω καί ὁ Κύριος διέταξε τοῖς τό εὐαγγέλιον καταγγέλλουσιν ἐκ τοῦ εὐαγγελίου ζῆν» (Α´ Κορ. θ΄ 13-14). Ἄν καί ὁ ἴδιος στήν συνέχεια προσθέτει: «Ἐγώ δέ οὐδενί ἐχρησάμην τούτων» (Α´ Κορ. θ΄ 15).

Σύμφωνα λοιπόν μέ ὅλα τά παραπάνω καί κυρίως μέ τήν προτροπή τοῦ Εὐαγγελίου, ὁ ψάλτης πρέπει νά λαμβάνει κάποια ἀντιμισθία γιά τίς ὑπηρεσίες πού προσφέρει στόν ναό. Οἱ ἀμοιβές βέβαια πού δίνονται σήμερα εἶναι χαμηλές καί εἶναι εἰς τύπον ἐπιδόματος περισσότερο, παρά μισθοῦ.

Ὁ «μισθός» αὐτός δέν εἶναι ἴδιος γιά κάθε ψάλτη, ἀλλά ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ναό στόν ὁποῖο ψέλνει, τίς γνώσεις πού κατέχει, τήν συχνότητα παρουσίας του στό ψαλτήρι καί ἀπό πολλούς ἄλλους παράγοντες, τούς ὁποίους λαμβάνει ὑπόψιν τό ἐκκλησιαστικό συμβούλιο τοῦ ναοῦ καί ἐπιτυγχάνεται κάποιου εἴδους συμφωνία μέ τόν ἴδιο. Σίγουρα, ἀλλιῶς θά ἀμειφθεῖ κάποιος ὁ ὁποῖος ἔχει πτυχίο καί ψέλνει σέ ἕναν μεγάλο ναό μιᾶς πολυπληθοῦς ἐνορίας καί διαφορετικά ἕνας πού ψέλνει σέ ἕνα μικρό χωριουδάκι.

Ἴσως κάποιοι θεωροῦν ὑπερβολική τήν χορήγηση «μισθοῦ» σέ κάποιον πού πηγαίνει λίγες ὧρες τήν Κυριακή νά προσφέρει τίς ὑπηρεσίες του, ἀλλά πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι οἱ ψάλτες δέν πηγαίνουν μόνο τίς Κυριακές στόν ναό. Πηγαίνουν καί σέ γιορτές καί σέ ἑσπερινούς ἑορτῶν καί τίς καθημερινές πολλές φορές. Αὐτοί εἶναι στό καθῆκον σέ ὅλες σχεδόν τίς ἀργίες, πού οἱ ὑπόλοιποι ἄνθρωποι ξεκουράζονται. Ἐπίσης, ἐκτός ἀπό τήν καταπόνηση τῆς φωνῆς τους, ἡ θέση τους στό ψαλτήρι ἀπαιτεῖ πολλές ὧρες ὀρθοστασίας. Ἐπιπλέον, τό πρόγραμμα παρουσίας τους στόν ναό δέν εἶναι σταθερό, ἀλλά ἐξαρτᾶται ἀπό τίς ἑορτές τοῦ ἔτους καί τίς ἐπιμέρους ἔκτακτες Λειτουργίες, σύμφωνα μέ τίς λειτουργικές ἀνάγκες τῆς ἐνορίας. Τέλος, νά θυμίσουμε τίς πολύχρονες σπουδές, τό διάβασμα καί τήν ἀπαραίτητη προετοιμασία στό σπίτι πρίν ἀπό κάθε Ἀκολουθία.

Ἐπειδή ἀκριβῶς ἡ ἀμοιβή πού λαμβάνουν οἱ ψάλτες εἶναι μικρή, δέν εἶναι δυνατόν νά ζήσουν τήν οἰκογένειά τους μόνο μέ αὐτό τό ἐπίδομα. Καί γιά τόν λόγο αὐτόν ἔχουν τήν ἐργασία τους, ἡ ὁποία τούς προσφέρει τά πρός τό ζῆν. Αὐτό σημαίνει ὅτι τίς καθημερινές εἶναι δύσκολο γιά ἕναν ψάλτη νά ψάλλει σέ μία θεία Λειτουργία, ἀφοῦ ἀπασχολεῖται στήν ἐργασία του. Ἔτσι δημιουργεῖται ἕνα κενό στήν ἐνορία. Καί θά πρέπει ὁ ἱερέας νά ἔχει παράλληλα ἕναν δεύτερο ψάλτη, ὁ ὁποῖος νά εἶναι εὔκαιρος νά ψάλλει στίς καθημερινές Λειτουργίες. Συνήθως τήν ἀνάγκη αὐτή τήν καλύπτουν ἐθελοντικά συνταξιοῦχοι, οἱ ὁποῖοι ψάλλουν μέν ἁπλά, ἀλλά εἶναι πολύ σημαντική ἡ βοήθεια καί ἡ προσφορά τους.

Πολλοί ἱεροψάλτες, οἱ ὁποῖοι ἔχουν γνώσεις καί πτυχία ἀλλά καί ἰδιαίτερη ἀγάπη καί ἔφεση στήν μουσική, ἐπιζητώντας μία ἐπιπλέον οἰκονομική βοήθεια γιά τήν οἰκογένειά τους, ἀσχολοῦνται καί ἐκτός ἀναλογίου μέ τήν βυζαντινή μουσική, παραδίδοντας ὡς καθηγητές μαθήματα σέ Ὠδεῖα καί Μουσικές σχολές. Ἐπίσης, ὀργανώνουν χορωδίες καί ἐκδηλώσεις, οἱ ὁποῖες δίνουν κίνητρο καί σέ ἄλλους νά ἀγαπήσουν τήν βυζαντινή μουσική μας παράδοση.

Νά ἀναφέρουμε τέλος ὅτι γιά πολλά προβλήματα πού ἀνακύπτουν, ἀλλά κυρίως γιά τήν προώθηση τῆς ψαλτικῆς τέχνης, οἱ ψάλτες εἶναι ὀργανωμένοι κατά τόπους σέ ἱεροψαλτικούς Συλλόγους. Ὑπάρχει ὅμως καί ὁ συλλογικός φορέας πού τούς ἐκπροσωπεῖ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ἱεροψαλτῶν.

Ακολούθησέ μας....

Κοινοποίησέ το....