Με χαρά και ικανοποίηση έγινε δεκτή από τους ευσεβείς πιστούς του νομού Ιωαννίνων η είδηση για τον εντοπισμό και τη διάσωση δύο ιερών εικόνων, οι οποίες είχαν κλαπεί από την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου που βρίσκεται στο χωριό Μακρίνο του ανατολικού Ζαγορίου.
Πρόκειται για δύο δεσποτικές εικόνες εκ των οποίων η μία απεικονίζει τον Χριστό Παντοκράτορα και η δεύτερη την Παναγία Πορταΐτισσα, των οποίων η φιλοτέχνηση ανάγεται στον 18ο αιώνα. Και οι δύο εικόνες παραδόθηκαν στις 5 Οκτωβρίου 2021 στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας, στην πόλη Ντίσελντορφ της Γερμανίας.
Οι δύο εικόνες που είχαν κλαπεί μαζί με άλλα αντικείμενα τον Νοέμβριο του 2007 από το εν λόγω μοναστήρι στο Μακρίνο Ιωαννίνων, ήταν καταγεγραμμένες και φωτογραφημένες από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ενώ μετά την διάπραξη της κλοπής τους είχαν αναρτηθεί στη βάση αναζητούμενων έργων τέχνης της Ιντερπόλ.
Για τον επαναπατρισμό αυτών των εικόνων η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει θέσει, εδώ και χρόνια, στην απόλυτη προτεραιότητά του τον περιορισμό -με κάθε δυνατό τρόπο- της αρχαιοκαπηλίας, τον εντοπισμό και τον επαναπατρισμό πολιτιστικών αγαθών που έχουν παρανόμως εξαχθεί από την ελληνική επικράτεια. Τη δεκαετία 2000-2010 τα Μοναστήρια της Ηπείρου αποτέλεσαν πεδίο εκτεταμένων κλοπών φορητών εικόνων και άλλων αντικειμένων λατρείας. Χάρη στη συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με όλες τις συναρμόδιες αρχές, εντός και εκτός Ελλάδας, και την Περιφέρεια Ηπείρου έχει εντοπιστεί, ένας σημαντικός αριθμός από αυτές τις εικόνες, σε γκαλερί και οίκους δημοπρασιών του εξωτερικού και έχει ήδη επαναπατριστεί».
Τον Απρίλιο του 2020 οι δύο εικόνες εντοπίστηκαν από τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αρχαιοτήτων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής, στο πλαίσιο ελέγχου καταλόγου δημοπρασίας, που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί τον ίδιο μήνα στην πόλη Ντίσελντορφ.
Με δεδομένη την πλήρη τεκμηρίωση των έργων, η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών σε συνεργασία με την Διεύθυνση Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας/τμήμα Ιντερπόλ και την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων προέβη σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να επιστραφούν οι εικόνες και να διερευνηθούν όλες οι πτυχές της υπόθεσης.
Ο γερμανικός οίκος δημοπρασιών μετά την πλήρη τεκμηρίωση της παράνομης προέλευσης των εικόνων προχώρησε στην παράδοσή τους στο Προξενείο της Ελλάδας στο Ντίσελντορφ. Οι δύο αυτές εικόνες αναμένεται να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής στην Ελλάδα το αμέσως προσεχές διάστημα.
Τοιχογραφίες
Η Μονή της Θεοτόκου Μακρίνου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του ομώνυμου χωριού και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το καθολικό της μονής ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερυψωμένο νάρθηκα. Το κτίσμα καλύπτεται από μια ενιαία στέγη η οποία αποτελείται από ξύλα και πλάκες. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο.
Την ίδια περίοδο με την τοιχογράφηση του ναού κατασκευάστηκε το ξυλόγλυπτο τέμπλο και ο άμβωνας, ενώ φιλοτεχνήθηκαν και οι δεσποτικές εικόνες οι οποίες είναι έργο του Ιωάννη Αναγνώστου. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος του ναού, όπως μαρτυρεί η κτητορική επιγραφή, τοποθετείται χρονικά το 1792 και είναι έργο των ζωγράφων Ιωάννη και Αναστασίου Αναγνώστη με καταγωγή από το Καπέσοβο.
Οι τοιχογραφίες αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της καλλιτεχνικής παραγωγής των Καπεσοβιτών ζωγράφων, καθώς στο πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα αποτυπώνονται οι εικονογραφικές τους προτιμήσεις και το ύφος της τέχνης τους. Οι ίδιοι ζωγράφοι το 1795 είχαν την ευκαιρία να παραδώσουν δείγματα της εξελιγμένης τεχνοτροπίας τους στην αγιογράφηση του επιβλητικού ναού του Αγίου Γεωργίου Νεγάδων.
Τα θαύματα και οι πιστοί που περπατούσαν για ώρες ξυπόλητοι στη Χάρη Της
Το μοναστήρι της Θεοτόκου σήμερα αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Βουτσάς. Τα παλαιότερα χρόνια ήταν ονομαστό για τα θαύματα τα οποία είχε τελέσει η Παναγία κατά τον εορτασμό της Μονής. Πλήθος πιστών συνέρρεαν εκείνη την ημέρα από όλα τα γειτονικά χωριά της περιοχής. Πολλοί δε ήταν και εκείνοι οι οποίοι ξεκινούσαν από πολύ μακριά και προκειμένου να διανύσουν όλη αυτή την μεγάλη απόσταση ήταν αναγκασμένοι να περπατήσουν μια ολόκληρη ημέρα. Και μάλιστα περπατούσαν ξυπόλυτοι αφού κατ΄ αυτόν τον τρόπο ήθελαν να είναι συνεπείς και να τηρήσουν το τάμα που είχαν υποσχεθεί στην Παναγία
Γλίτωσε από τις φλόγες
Η Ι. Μονή της Θεοτόκου εόρταζε πανηγυρικά κάθε χρόνο έως και το 2010, ενώ από τότε και μετά ο εορτασμός σταδιακά ατόνησε. Το 1943 οι Γερμανοί έκαψαν τα κελλιά και τις αποθήκες του μοναστηριού, όπου εκεί φυλάγονταν βαρέλια με κρασί απ΄ τα αμπέλια που ανήκαν στην ιδιοκτησία του μοναστηριού. Επιχείρησαν να κάψουν και το καθολικό της μονής, αλλά και τότε η Παναγία έκανε το θαύμα της αφού το κτίσμα έμεινε ανέπαφο από τις πύρινες φλόγες! Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε από τους μοναχούς και σταδιακά άρχιζε να παρακμάζει.
Από το 2010 έως και το 2012 τελέστηκαν μια σειρά από επισκευαστικές εργασίες. Συγκεκριμένα, ενισχύθηκε η τοιχοποιία του καθολικού, επιδιορθώθηκε η στέγη του, έγινε καθαρισμός των αγιογραφιών και συγχρόνως έγιναν και αποστραγγιστικά έργα. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού -έως και τα τέλη Νοεμβρίου- στα κελιά που έχουν κτιστεί πέριξ του μοναστηριού διαμένουν δύο οικογένειες, οι οποίες φροντίζουν για το κόψιμο των χορταριών και την τέλεση κάποιων εργασιών συντήρησης στον περιβάλλοντα χώρο της Μονής.
Σωτήρης Λέτσιος
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”
