Η ελληνική ταυτότητα, το δημοτικό τραγούδι και η παράδοση αποτέλεσαν τη βάση του έργου ενός εκ των κορυφαίων μουσουργών της Ελλάδας, του Μανώλη Καλομοίρη, ο οποίος θεωρείται και ο δημιουργός και εμπνευστής της Εθνικής Σχολής.
Τα πρώτα του βήματα στη μουσική τα έκανε στην Κωνσταντινούπολη, τόπο στον οποίο σπούδασε και μουσική. Ο σπουδαίος καλλιτέχνης συνδέθηκε στενά με το λεγόμενο κίνημα του δημοτικισμού. Θεωρούσε, ότι η «εθνική μουσική» θα έπρεπε να έχει ως βάση από τη μία τα «αγνά» τραγούδια μας και από την άλλη τα τεχνικά μέσα άλλων περιοχών που είχαν σημειώσει πρόοδο στη μουσική, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Νορβηγία.
Διθυραμβικά τα σχόλια στην πρώτη του εμφάνιση
Στην πρώτη του εμφάνιση στο ελληνικό κοινό, στις 11 Ιουνίου του 1908, στο Ωδείο Αθηνών, προκαλεί ιδιαίτερη αίσθηση και θετικά σχόλια για το γραμμένο στη δημοτική πρόγραμμα της συναυλίας. Μία μεγάλη πορεία μόλις ξεκινά.
Ο Μανώλης Καλομοίρης δεν θα μπορούσε να μην συνδεθεί με σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής του, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Κωστής Παλαμάς και ο Άγγελος Σικελιανός. Συνολικά συνέθεσε 222 έργα και συγκεκριμένα ορχηστρική μουσική, όπερες, έργα για φωνή και ορχήστρα και μουσική δωματίου.
Ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του αποτέλεσαν «Ο Πρωτομάστορας» (1915), «Το Δαχτυλίδι της Μάνας» (1917), «Η Συμφωνία της Λεβεντιάς» (1927) κ.α. Ο Μανώλης Καλομοίρης υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος, καθώς εκτός από το πολυδιάστατο έργο του, ίδρυσε το Ελληνικό Ωδείο και το Εθνικό Ωδείο, βοήθησε τα μέγιστα στην ίδρυση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, έγραψε άρθρα σε εφημερίδες της εποχής και αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των μουσικών.
Ο σπουδαίος αυτός Έλληνας μουσουργός πέθανε στις 3 Απριλίου του 1962.
