Την Τρίτη, 30 Σεπτεμβρίου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, μετά την επίσκεψή του στα Εκπαιδευτήρια «Ο Απόστολος Παύλος», στην Πυλαία Θεσσαλονίκης, επισκέφθηκε το Κολλέγιο «ΔΕΛΑΣΑΛ», στην περιοχή Πεύκα. Τον υποδέχθηκαν με θερμούς λόγους ο Ποιμενάρχης της περιοχής, Σεβ. Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, ο Οσιώτ. Frere Νικόλαος Πρίντεζης, εκ μέρους της Αδελφότητος που ίδρυσε το εκπαιδευτήριο, ο κ. Αναστάσιος Παπαϊωάννου, Γενικός Διευθυντής του Κολλεγίου, καθώς και μαθητές και μαθήτριες, ενώ αργότερα η χορωδία του σχολείου τραγούδησε προς τιμήν του Παναγιωτάτου.
Και στο σχολείο αυτό, ο Πατριάρχης αναφέρθηκε στη σημασία της εκπαίδευσης της νέας γενιάς και στον ρόλο του εκπαιδευτικού.
«Στον χώρο της αυθεντικής παιδείας ισχύουν, παρά τις αναπόφευκτες αλλαγές, τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις και την άμεση επιρροή των πολιτισμικών εξελίξεων, διαχρονικές αρχές και αμετακίνητα κριτήρια. Η σύγχρονη έκρηξη της τεχνολογίας δεν ακύρωσε την αλήθεια ότι ο καλός δάσκαλος του χθες έχει πολλά κοινά με τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό της εποχής μας. Και ο σύγχρονος εκπαιδευτικός απευθύνεται σε παιδιά, έστω και με αλλαγμένη από το τεχνοπώλιο και την εξάρτηση από τον ψηφιακό κόσμο παιδικότητα. Και αυτός πρέπει να στηρίζει τους μαθητές και τις μαθήτριες, ώστε η απόκτηση γνώσεων να συμβαδίζη με την εδραίωση αξιολογικού προσανατολισμού, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθησίας και με την ανάπτυξη υπευθυνότητας. Και σήμερα το έργο του εκπαιδευτικού είναι ιδιαιτέρως απαιτητικό, όπως υπήρξε ανέκαθεν. Παραμένουν σε ισχύ τα λόγια του αρχαίου φιλοσόφου, ότι πολλά πράγματα στη ζωή μας είναι “ωνητά αργυρίου”, αγοράζονται δηλαδή με χρήματα. Άλλα, όμως, όπως η παιδεία, είναι υπόθεση “χρόνου και επιμελείας”».
Εξάλλου, απευθυνόμενος προς τις μαθήτριες και τους μαθητές, τους προέτρεψε: «Να καλλιεργείτε και την “πνευματική νοημοσύνη”, την επαφή με τις υψηλές αξίες της χριστιανικής μας παράδοσης και με αναφορά στις ανθρωπιστικές κατακτήσεις, που και εκείνες έχουν χριστιανικές ρίζες».
Ακολουθεί ολόκληρη η Πατριαρχική ομιλία:
Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι,
Ἐλλογιμώτατε κύριε Παπαϊωάννου, Γενικέ Διευθυντά τοῦ Κολλεγίου «Δελασάλ», και λοιποί Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί,
Προσφιλέστατά μας παιδιά, μαθητές καί μαθήτριες,
Ἐκλεκτοί παρόντες,
Μέ αἰσθήματα πολλῆς χαρᾶς βρισκόμαστε σήμερα στούς χώρους τοῦ Κολλεγίου Δελασάλ, ἀνταποκρινόμενοι στήν εὐγενῆ πρόσκλησή σας, Ἐλλογιμώτατε κύριε Γενικέ Διευθυντά, γιά τήν ὁποία ἐκφράζουμε τίς θερμές εὐχαριστίες μας. Ἰδιαίτερη συγκίνηση μᾶς προκαλεῖ ἡ παρουσία τόσο πολλῶν μαθητῶν καί μαθητριῶν, ἐκπροσώπων τῆς νέας γενεᾶς τῆς Ἑλλάδος καί τοῦ μέλλοντός της. Εἴμαστε βέβαιοι, ὅτι τό Κολλέγιό σας τούς προσφέρει ὅλα τά ἀπαραίτητα πνευματικά ἐφόδια γιά δημιουργική πορεία πρός τό μέλλον.
Ἡ ζωή σας, ἀγαπητά μας παιδιά, θά ἐκτυλίσσεται μέσα στό περιβάλλον πού δημιουργεῖ ἡ ἰλιγγιώδης πρόοδος τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας, μέ ἀποκορύφωμα τήν ταχύτατη ἀνάπτυξη καί κυριαρχία τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης. Ἡ πολιτισμική αὐτή ἔκρηξη, πού ἀλλάζει ριζικά τήν ἀνθρώπινη ζωή σέ ὅλες τίς διαστάσεις της, προσφέρει ἤδη πάμπολλα, καί ἀναμένεται νά ἐπιτύχῃ ἀκόμη περισσότερα, στήν ἀντιμετώπιση προβλημάτων πού μέχρι τώρα θεωροῦνταν ἀπροσπέλαστα. Δέν θά εἶναι ὅμως ὁριστική λύση τοῦ ἀνθρωπίνου αἰνίγματος, οὔτε θά ἐξελίσσεται ἀνεπηρέαστη ἀπό ἐπικίνδυνες ἀπολυτοποιήσεις καί ἀνέγγιχτη ἀπό τόν γιγαντισμό τοῦ ἐπιστημονισμοῦ.
Ἐμεῖς σᾶς προτρέπουμε νά καλλιεργῆτε καί τήν «πνευματική νοημοσύνη», τήν ἐπαφή μέ τίς ὑψηλές ἀξίες τῆς χριστιανικῆς μας παράδοσης καί μέ ἀναφορά στίς ἀνθρωπιστικές κατακτήσεις, πού καί ἐκεῖνες ἔχουν χριστιανικές ρίζες. Ἡ πρόοδος τῆς τεχνολογίας εἶναι ἀποκάλυψη τῆς ἰσχύος, ἀλλά καί τῶν ὁρίων τῆς ἀνθρώπινης γνώσης. Ἡ πίστη καταφάσκει τά εὐεργετικά γιά τόν ἄνθρωπο ἐπιτεύγματα τῆς ἐπιστήμης καί ἀναδεικνύει τό «πέραν τῆς γνώσεως», τή διάσταση τοῦ «Ὑπερβατικοῦ». Ἡ ἀναφορά στό «Ὑπερβατικό» δίνει στήν ἀνθρώπινη προσπάθεια ζωτική κατεύθυνση καί προοπτική.
Ποτέ οἱ πνευματικές ἀξίες δέν ἦταν αὐτονόητες. Ἔπρεπε νά τίς ἀνακαλύψουμε, νά τίς ἐνστερνισθοῦμε, νά τίς πραγματώσουμε. Ἡ χριστιανική πίστη εἶναι ἕνα ἠχηρό «ναι» στή ζωή, εἶναι ἔμπνευση γιά δημιουργική δράση, χαρά τῆς κοινωνίας μέ τόν συνάνθρωπο. Ἡ πνευματικότητα, ἡ ἁπλότητα, ὁ πολιτισμός τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀλληλεγγύης ἀποτελοῦν πολύτιμη παρακαταθήκη, τήν ὁποία ὀφείλουμε νά σεβώμαστε καί νά καλλιεργοῦμε. Πρόκειται γιά τό ἦθος τοῦ «εἶναι» καί ὄχι τοῦ «ἔχειν», τῆς ἐλευθερίας ὡς σχέσης καί ὄχι ὡς κτήσης ἀγαθῶν καί ὡς ἔχειν τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἡ ζωή εἶναι πεδίο καί εὐκαιρία γιά προσφορά καί διακονία, γιά πραγμάτωση ἀξιῶν, γιά ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, πυρήνας τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀγάπη.
Αὐτά δίδαξαν στή Μετριότητά μας οἱ δάσκαλοί μας, στήν Ἴμβρο, στό Ζωγράφειο τῆς Πόλης καί στή Θεολογική Σχολῆς τῆς Χάλκης. Στάσεις ζωῆς, ὄχι μόνο γνώσεις. Μᾶς ἐνστάλαξαν τήν ἐμπιστοσύνη στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, τόν σεβασμό στίς παραδόσεις μας, τήν ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο καί τή φύση, τήν ἀξία τῆς μελέτης καί τῆς μόρφωσης, τήν ἀνάγκη συμβολῆς στό κοινό καλό. Πάντοτε θυμόμαστε τά λόγια τοῦ φιλοσόφου Ἀριστοτέλη, ὁ ὁποῖος διεκήρυττε, ὅτι στούς γονεῖς μας χρεωστοῦμε τό ζῆν, στούς δασκάλους ὅμως τό «εὖ ζῆν» ἤ τό «καλῶς ζῆν», μέ τήν ἔννοια τοῦ «πράττειν τά καλά», δηλαδή τήν ἀνθρωπιά καί τήν προσφορά στήν κοινωνία, τά πνευματικά ἐνδιαφέροντα, τή δημιουργική σχέση μας μέ τόν πολιτισμό.
Αὐτές τίς ἀξίες ἀγωνίζεσθε καί ἐσεῖς νά ἐνσπείρετε στόν νοῦ καί τήν καρδία τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων, Ἐλλογιμώτατοι καί ἀγαπητοί ἐκπαιδευτικοί, μέ τή διπλῆ βεβαιότητα γιά τή δύναμη τῆς γνώσης, ἀλλά καί τήν ἐμβέλεια τῶν πνευματικῶν ἀρχῶν. Ἡ ἐπιστήμη εἶναι ἡ πρώτη μεγάλη δύναμη σήμερα. Μεγάλη πνευματική δύναμη εἶναι παράλληλα καί ἡ θρησκεία, γιά ἐμᾶς ἡ πίστη στόν Χριστό, ἡ ὁποία ἀνοίγει στόν ἄνθρωπο τήν ὁδό τῆς κατά χάριν θεώσεως καί παράλληλα ἐνισχύει τόν ἀγῶνα του γιά καλή ἐγκόσμια μαρτυρία, γιά νά ἀναπτύξῃ τά χαρίσματά του, νά συμβάλῃ στόν ἀγῶνα γιά ἕνα δικαιότερο καί εἰρηνικό κόσμο καί στήν προστασία τῆς ἀκεραιότητος τῆς δημιουργίας. Ἔχει γραφῆ ὅτι οἱ Χριστιανοί εἶναι πιό φιλάνθρωποι ἀπό τούς ἀνθρωπιστές, ἀφοῦ οἱ ἀξίες τοῦ ἀνθρωπισμοῦ ἀποκτοῦν νέα ἔμφαση μέσα στό χριστιανικό ἦθος, μέ δεδομένο ὅτι τό δέον περί ἀνθρώπου στήν παράδοσή μας ὑπερβαίνει τόν ἀνθρωπισμό. Οἱ Χριστιανοί καλούμαστε νά θυσιάζουμε τά ἀτομικά μας δικαιώματα στό ὄνομα τῆς ἀγάπης.
Ἀπαραίτητο παιδαγωγικό πλαίσιο γιά τή μετάδοση τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν στή νέα γενεά εἶναι ἡ ζωτική σχέση δασκάλου καί μαθητή. Τό «ἦθος τοῦ δασκάλου» καί τό «πνεῦμα τῆς μαθητείας» ἀποτελοῦν τό μέγιστο κεφάλαιο γιά τήν προαγωγή τῆς παιδείας μέσα στή σύγχρονη «κοινωνία τῆς πληροφορίας». Ὁ αὐθεντικός δάσκαλος «διδάσκει μέ αὐτό πού εἶναι», ταυτίζεται μέ τήν παιδευτική ἀποστολή του, τήν ὁποία ὁ Βασίλειος Τατάκης ἀποκαλεῖ «ἁγία ἀποστολή», καί μετατρέπει τούς ἐκπαιδευόμενους σέ γνήσιους μαθητές, γιά τούς ὁποίους ἡ ἰδέα τῆς μαθητείας θά παραμείνῃ βασική διάσταση τῆς ὑπάρξεώς τους σέ ὀλόκληρη τή ζωή τους. Οἱ μαθητές ἀνταποδίδουν στόν καλό δάσκαλο γνήσια εὐγνωμοσύνη. Ἐλέχθη μάλιστα, ὅτι «μετά τήν ἀγάπη πρός τούς γονεῖς μας, καμμία ἀγάπη δέν εἶναι πιό βαθειά καί δέν διαρκεῖ πιό πολύ, ὅσον ἡ ἀγάπη πρός τόν δάσκαλο, ὁ ὁποῖος κατάλαβε καί προώθησε κάποιον ὡς ἄνθρωπο» (Eduard Spranger).
Στόν χῶρο τῆς αὐθεντικῆς παιδείας ἰσχύουν, παρά τίς ἀναπόφευκτες ἀλλαγές, τίς συνεχεῖς μεταρρυθμίσεις καί τήν ἄμεση ἐπιρροή τῶν πολιτισμικῶν ἐξελίξεων, διαχρονικές ἀρχές καί ἀμετακίνητα κριτήρια. Ἡ σύγχρονη ἔκρηξη τῆς τεχνολογίας δέν ἀκύρωσε τήν ἀλήθεια ὅτι ὁ καλός δάσκαλος τοῦ χθές ἔχει πολλά κοινά μέ τόν ὑπεύθυνο ἐκπαιδευτικό τῆς ἐποχῆς μας. Καί ὁ σύγχρονος ἐκπαιδευτικός ἀπευθύνεται σέ παιδιά, ἔστω καί μέ ἀλλαγμένη ἀπό τό τεχνοπώλιο καί τήν ἐξάρτηση ἀπό τόν ψηφιακό κόσμο παιδικότητα. Καί αὐτός πρέπει νά στηρίζει τούς μαθητές καί τίς μαθήτριες, ὥστε ἡ ἀπόκτηση γνώσεων νά συμβαδίζῃ μέ τήν ἑδραίωση ἀξιολογικοῦ προσανατολισμοῦ, κοινωνικῆς καί περιβαλλοντικῆς εὐαισθησίας καί, ακόμα, να συμβαδίζῃ μέ τήν ἀνάπτυξη ὑπευθυνότητας. Καί σήμερα τό ἔργο τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ εἶναι ἰδιαιτέρως ἀπαιτητικό, ὅπως ὑπῆρξε ἀνέκαθεν. Παραμένουν σέ ἰσχύ τά λόγια τοῦ ἀρχαίου φιλοσόφου, ὅτι πολλά πράγματα στή ζωή μας εἶναι «ὠνητά ἀργυρίου», ἀγοράζονται δηλαδή μέ χρήματα. Ἄλλα, ὅμως, ὅπως ἡ παιδεία, εἶναι ὑπόθεση «χρόνου καί ἐπιμελείας», όχι χρημάτων.
Τό Κολλέγιο «Δελασάλ» διασώζει τόν πολιτισμό τῆς γνήσιας παιδείας, ἡ ὁποία εἶναι πάντοτε παιδεία ἐλευθερίας καί εὐθύνης. Τά Ἐκπαιδευτήριά σας ἀποτελοῦν σύμβολο ἑνός ὑψηλοῦ ἀξιακοῦ προσανατολισμοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένος μέ τίς πνευματικές καταβολές τοῦ πολιτισμοῦ μας. Τά ἀληθινά πράγματα δέν ἔχουν ἡμερομηνία λήξεως. Τό πνεῦμα διακονίας, ἡ ἐπιστημονική γνώση συνδυασμένη μέ τήν πνευματική διάσταση, τήν ὑπευθυνότητα, τίς ἠθικές καί ἀνθρωπιστικές ἀρχές καί τή χριστιανική παρακαταθήκη, ἡ ὁλιστική θεώρηση καί ἡ ἐμπιστοσύνη στή νέα γενεά, συγκροτοῦν ἕνα μοντέλο παιδείας μέ βέβαιο μέλλον, μέ ἐμβέλεια καί βάθος. Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Κρήτη, 2016) ὑπενθύμισε με᾿ ἔμφαση, ὅτι ἡ μορφωτική πρόταση τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ παιδεία, «ἡ ὁποία ἀποβλέπει ὄχι μόνον εἰς τήν νοητικήν καλλιέργειαν, ἀλλά καί εἰς τήν οἰκοδομήν καί τήν ἀνάπτυξιν τοῦ συνόλου ἀνθρώπου ὡς ψυχοσωματικῆς καί πνευματικῆς ὀντότητος, συμφώνως πρός τήν τρίπτυχον ἀρχήν Θεός, ἄνθρωπος, κόσμος» (Ἐγκύκλιος, §9).
Μέ αὐτές τίς σκέψεις καί τά αἰσθήματα, εὐχαριστοῦμε ἀκόμη μία φορά γιά τήν εὐγενική πρόσκληση καί τήν ὡραία εὐκαιρία αὐτῆς τῆς πρόσωπον πρός πρόσωπον ἐπικοινωνίας μέ ὅλους ἐσᾶς καί ίδιαιτέρως μέ τά παιδιά σας, τά μάτια τῶν ὁποίων, ὅπως ἔλεγε ἕνας μεγάλος φιλόσοφος τοῦ 18ου αἰῶνος, «εἶναι πιό λαμπερά κι ἀπό τόν ἥλιο». Ἡ σπουδαία προσπάθεια τοῦ Κολλεγίου σας καί ὅλων τῶν σχολείων «Δελασάλ» παγκοσμίως, ἐκπροσωπεῖ, μέ ἀκλόνητη ἐμπιστοσύνη στή μεταμορφωτική δύναμη τῶν χριστιανικῶν ἀξιῶν, ἕνα ὑψηλό παιδαγωγικό ὅραμα, πού εἶναι προσανατολισμένο στή μετάδοση καί καλλιέργεια στή μαθητιῶσα νεολαία, μαζί μέ τή γνώση καί ἤθους διακονίας καί προσφορᾶς, πολιτισμοῦ ἀλληλεγγύης, σεβασμοῦ τῆς δημιουργίας καί πνεύματος ἀνοικτοσύνης καί διαλόγου.
Νά εἶσθε ὅλοι εὐλογημένοι, καί ὁ Θεός τῆς ἀγάπης καί τῆς εἰρήνης νά σκέπῃ τή ζωή καί τά ἔργα σας, νά κρατύνῃ τόν καλόν ἀγῶνα σας. Καλή πρόοδο ἀγαπητά μας παιδιά. Ὁ Πατριάρχης σας προσεύχεται γιά ἐσᾶς καί τούς ἀγαπημένους σας.
Σᾶς εὐχαριστοῦμε ὅλους γιά τήν προσοχή σας!
Φωτογραφίες: Νίκος Παπαχρήστου, Ι. Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
