ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
Γιά τόν κάθε Χριστιανό εἶναι αὐτονόητο ὅτι ὅλη του ἡ ζωή εἶναι μιά προετοιμασία γιά τήν ἡμέρα τῆς ἐκδημίας του. Εἶναι γνωστή ἡ φράση πού διαβάζουμε σέ ἱστορίες τῶν Γεροντικῶν: «Ὅπου εὑρῶ σε, ἐκεῖ καί κρινῶ σε». Ὑπενθυμίζει δηλαδή ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο ὅτι θά τόν κρίνει ἀνάλογα μέ τήν πνευματική κατάσταση, στήν ὁποία θά τόν βρεῖ τήν τελευταία ἡμέρα τῆς ζωῆς του. Ἡ ἡμέρα αὐτή εἶναι ἡ μόνη σίγουρη ὅτι θά ἔρθει, ἀργά ἤ γρήγορα, καί θά ἀποτελέσει τήν πύλη γιά τή μετάβαση στήν ἐπέκεινα ζωή.
Ἄν καί σέ ὁλόκληρη τή ζωή του ὁ Χριστιανός προετοιμάζεται γιά τήν ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του, εἶναι ἐπιβεβλημένο νά γνωρίζει τό τί πρέπει νά κάνει ὅταν φτάσει σ’ αὐτήν. Καί ἐπειδή ὁ κάθε ἄνθρωπος, φτάνοντας ἐκεῖ, συνήθως δέν ἔχει δυνάμεις ἤ συνείδηση γιά νά κάνει πολλά πράγματα, θά πρέπει ἀπό πρίν νά δώσει ὁδηγίες, ἐκφράζοντας τίς τελευταῖες του ἐπιθυμίες πρίν τήν ἀποβίωσή του. Οἱ ἐπιθυμίες αὐτές πρέπει νά εἶναι κυρίως πνευματικές καί ἐπιστηρικτικές γι’ αὐτόν στή «φοβερή ὥρα τοῦ θανάτου». Ὁ θάνατος ἀπό μόνος του εἶναι πολύ δεινός, ἔξω ἀπό τή φύση τοῦ ἀνθρώπου πού πλάστηκε ἀθάνατος, γι’ αὐτό καί ἔχει ἰδιαίτερη ἀνάγκη ὁ ἄνθρωπος τήν ὥρα ἐκείνη ἀπό πολλή πνευματική βοήθεια, ὥστε νά μήν ἀγωνιᾶ καί ταράζεται, ἀλλά ἡ ἐκδημία του νά εἶναι ἥσυχη, ἤρεμη, εἰρηνική καί πρωτίστως κατά Θεόν.
Τό πότε θά ἔρθει ἡ ὥρα νά «ἐκπληρώσει τό κοινόν χρέος» εἶναι ἄδηλο μυστήριο. Κανείς δέν μπορεῖ νά προβλέψει τήν ἡμέρα τῆς τελευτῆς του. Ὑπάρχουν περιπτώσεις, ὄχι σπάνιες, πού ὁ θάνατος εἶναι αἰφνίδιος, ὁπότε δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει οὔτε ἡ ἐλάχιστη προετοιμασία. Γι’ αὐτό καί θεωρεῖται μεγάλο κακό. Μάλιστα, σέ σχετική εὐχή τῆς Ἐκκλησίας ἀπαριθμεῖται μαζί μέ τά ἄλλα μεγάλα δεινά, ὅπως ἡ πεῖνα, οἱ λοιμικές ἀσθένειες, ὁ σεισμός, ἡ πλημμύρα, ἡ φωτιά κ.λπ.
Ὅταν ὅμως ὁ θάνατος ἐπέρχεται ἀπό αἴτια τά ὁποῖα γίνονται ἀντιληπτά ἀπό τόν ἄνθρωπο μέσα στόν χρόνο, προϊδεάζουν αὐτόν καί τούς οἰκείους του, καί μπορεῖ νά ὑπάρξει ἡ κατάλληλη προετοιμασία. Ἰδίως ὅταν εἶναι πρό τῶν πυλῶν, ὑπάρχουν ἐμφανῆ σημάδια, τά ὁποῖα ὅσοι ἔχουν πεῖρα, καί κυρίως οἱ γιατροί καί οἱ νοσοκόμες, τά γνωρίζουν. Ἔτσι λοιπόν, ὑπάρχει ἡ δυνατότητα νά γίνει μιά καλή πνευματική προετοιμασία γιά τόν ἄνθρωπο πού ἀναχωρεῖ ἀπ’ αὐτή τή ζωή. Γιά νά γνωρίσουμε ποιά εἶναι αὐτή ἡ προετοιμασία, θά μελετήσουμε τήν πράξη τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία, ὅπως μεριμνᾶ γιά τήν κάθε στιγμή τοῦ ἀνθρώπου καί ἰδιαίτερα γιά τίς δυσκολότερες, ἔχει ὁρίσει καί τόν τρόπο βοηθείας τῶν ἑτοιμοθανάτων. Γνωρίζει πολύ καλά ὅτι οἱ ὧρες ἐκεῖνες εἶναι ἴσως οἱ δυσκολότερες τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.
Α) Αὐτό τό ὁποῖο εἶναι εὐρύτερα γνωστό, ὅσον ἀφορᾶ τήν πνευματική προετοιμασία, εἶναι ὅτι ὁ ἑτοιμοθάνατος θά πρέπει νά κοινωνήσει. Ἡ θεία Κοινωνία ἀποτελεῖ τό τελευταῖο σημαντικό ἐφόδιο γιά τόν ἄνθρωπο προτοῦ ἀποβιώσει. Μάλιστα, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός διαβεβαιώνει ὅτι ὅποιος κοινωνάει θά κερδίσει τήν αἰώνια ζωή, καί ὁ θάνατος δέν θά τόν νικήσει, ἀφοῦ ὁ Κύριος θά τόν ἀναστήσει κατά τή Δευτέρα Του Παρουσία. «Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἔχει ζωήν αἰώνιον, καί ἐγώ ἀναστήσω αὐτόν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ» (Ἰω. στ΄ 54). Ἐπίσης, λαμβάνοντας τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Κυρίου, γίνεται ἕνα μέ τόν Χριστό καί ἔτσι φτάνει στή μετάβασή του πρός τήν αἰώνια ζωή ἔχοντας συνοδοιπόρο του τόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτό τό γνωρίζουν οἱ πιστοί καί ἔτσι φροντίζουν λίγο πρίν τήν κοίμηση νά κοινωνήσουν τόν ἄνθρωπό τους.
Β) Κάτι τό ὁποῖο δέν εἶναι εὐρύτερα γνωστό εἶναι ὅτι ἄριστη προετοιμασία πρό τῆς κοιμήσεως εἶναι νά τελεσθεῖ τό Μυστήριο τοῦ ἱεροῦ Εὐχελαίου. Αὐτό γίνεται τόσο γιά νά νιώσει ὁ ἄνθρωπος πού φεύγει μιά ἀνακούφιση, διότι τό Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου εἶναι Μυστήριο ἰάσεως καί θεραπείας, ὅσο καί διότι ἔχει τήν δύναμη νά συγχωρεῖ ἁμαρτίες. Συγχωρεῖ τίς ἁμαρτίες τίς ἐν ἀγνοίᾳ καί τίς ξεχασμένες. Ὅσες δηλαδή ὁ ἄνθρωπος δέν θά μποροῦσε νά τίς ἐξομολογηθεῖ. Εἶναι συνεπῶς ἡ τέλεση τοῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου ἡ τελευταία πράξη καθαρισμοῦ τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, λίγο πρίν φύγει ἀπό αὐτήν τήν ζωή.
Γ) Παράλληλα μέ αὐτές τίς δύο ἁγιαστικές πράξεις, σημαντική βοήθεια γιά τόν ἄνθρωπο πού φεύγει εἶναι ἡ προσευχή. Προσευχή τήν ὁποία κάνει, ὅσο μπορεῖ, ὁ ἄνθρωπος ἀπό μόνος του, ἐάν ἔχει τίς αἰσθήσεις του, καί αὐτή ἡ προσευχή εἶναι ἡ ἐκζήτηση τοῦ θείου ἐλέους, ἐπαναλαμβάνοντας συνεχῶς τό «Κύριε ἐλέησον». Προσευχή ὅμως καί ἀπό ὅλους τούς παρισταμένους στήν ἐπιθανάτιο κλίνη. Ὅ,τι ἐπιθυμεῖ καί μπορεῖ ὁ καθένας (παράκληση, κομποσκοίνι κ.λπ.). Αὐτή εἶναι ἡ πιό σημαντική βοήθεια ἐκεῖνες τίς στιγμές.
Δ) Γιά νά ὁλοκληρώσουμε μέ τίς εὐλογητικές πράξεις τῆς Ἐκκλησίας πρός τόν ἑτοιμοθάνατο, νά ἀναφέρουμε ὅτι ὑπάρχει καί εἰδική Ἀκολουθία, ἡ ὁποία ἀναγιγνώσκεται ἀπό τόν ἱερέα λίγο πρίν τήν ἐκδημία καί ὀνομάζεται «Ἀκολουθία εἰς Ψυχορραγοῦντα». Συνήθως τελεῖται ὅταν «δυσκολεύεται νά βγεῖ ἡ ψυχή». Ὅταν ὑπάρχει ἀνησυχία καί μάλιστα ἐνίοτε γιά ἀρκετές μέρες. Ὅταν, ἐνῶ εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι «στά τελευταῖα του», ἡ ψυχή του γιά κάποιον λόγο «δέν βγαίνει». Εἶναι μιά Ἀκολουθία, τήν ὁποία διαβάζει ὁ ἱερέας στήν ἐπιθανάτιο κλίνη, ἡ ὁποία ἀποτελεῖται κυρίως ἀπό ἕναν Κανόνα καί τρεῖς Εὐχές. Στόν Κανόνα εἶναι σάν νά μιλάει ὁ ἑτοιμοθάνατος καί νά ζητάει τή βοήθεια τῶν παρισταμένων ἀνθρώπων, τῶν Ἀγγέλων, τῶν Ἁγίων καί τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου γιά τή φοβερή ὥρα τοῦ θανάτου. Τίς τρεῖς Εὐχές πού ἀκολουθοῦν, τίς διαβάζει ὁ ἱερέας, δύο πρό τοῦ θανάτου καί μία ἀμέσως μετά τήν ἔλευση αὐτοῦ.
