ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
Στή λεγόμενη «Ὀπισθάμβωνο εὐχή» τῆς θείας Λειτουργίας, ὑπάρχει μία φράση ἡ ὁποία μᾶς κάνει ἰδιαίτερη ἐντύπωση: «Ἁγίασον, Κύριε, τούς ἀγαπῶντας τήν εὐπρέπειαν τοῦ Οἴκου σου». Ἡ εὐχή αὐτή ἀναγιγνώσκεται στό τέλος τοῦ Μυστηρίου, ὡς ἐπιστέγασμα. Παρακαλεῖ ὁ ἱερέας, καί κατ’ ἐπέκταση ὅλη ἡ Ἐκκλησία, τόν Θεό, νά μεταφέρει τήν εἰρήνη Του στούς ἄρχοντες καί τόν πιστό λαό. Καί δέν παραλείπει νά προσευχηθεῖ γιά ὅσους φρόντισαν νά τελεσθεῖ εὐπρεπῶς τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Εἶναι ἕνα ἐλάχιστο δεῖγμα εὐχαριστίας πρός τούς κοπιῶντας καί διακονοῦντας ἀδελφούς. Ἡ φροντίδα αὐτή ἔχει πολλαπλῆ ἔννοια, γιά τόν ὑλικό καί πνευματικό εὐπρεπισμό τοῦ ναοῦ, γιά τή διατήρηση τῆς τάξεως στίς Ἀκολουθίες, κ.ο.κ.
Ἐδῶ ἀνοίγεται ἕνα ἄλλο πολυδιάστατο πεδίο δράσης τῆς γυναίκας ἐντός τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ γυναίκα ἔχει ἐκ φύσεως τή νοικοκυροσύνη μέσα της καί μπορεῖ μέ τόν δικό της ἰδιαίτερο τρόπο νά συμβάλει τά μέγιστα στήν εὐπρέπεια τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ, ὄχι μόνο τήν ἐξωτερική, ἀλλά καί τήν ἐσωτερική.
Στολισμός – Καθαριότητες
Ὅταν ἀκοῦμε γιά εὐπρέπεια ναοῦ, τό μυαλό μας πάει ἀμέσως στήν καθαριότητα τοῦ ναοῦ ἀλλά καί στόν στολισμό του. Ἡ καθαριότητα τοῦ ναοῦ, ἄν καί ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται διακονία ὑποδεέστερη, στήν πραγματικότητα δέν εἶναι. Ἀντίθετα εἶναι πολύ τιμητική καί εὐλογημένη, διότι ἐκφράζει οὐσιαστικά τόν σεβασμό, τήν ἀφοσίωση καί τήν ἀγάπη γιά τόν Θεό. Ὁ ἴδιος ὁ βασιλιάς Δαυίδ φρόντιζε ὁ οἶκος τοῦ Θεοῦ νά εἶναι καθαρός καί εὐπρεπισμένος. Γράφει στόν 25ο Ψαλμό του: «Κύριε, ἠγάπησα εὐπρέπειαν οἴκου σου καί τόπον σκηνώματος δόξης σου» (Ψάλμ. 25,8). Ἀπό τό ὅτι ἕνας βασιλιάς ἐνδιαφέρεται καί ἀγωνιᾶ γιά τήν εὐπρέπεια τοῦ ναοῦ, διαφαίνεται πόσο σημαντικό εἶναι ὁ ναός νά εἶναι καθαρός, ὄμορφος καί στολισμένος καί πόσο τιμητικό εἶναι γιά ὅποιον κοπιᾶ γι’ αὐτό.
Ἡ καθαριότητα καί ἡ διακόσμηση ὁποιουδήποτε σπιτιοῦ δείχνει τήν ἀγάπη τῶν ἰδιοκτητῶν γιά τόν οἶκο τους. Ἡ ἀγάπη τῶν πιστῶν γιά τόν Θεό φανερώνεται ἀπό τή φροντίδα γιά τήν εὐπρέπεια τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὁ κάθε ναός ἐπιβάλλεται νά εἶναι καθαρός καί εὐπρεπισμένος. Αὐτό εὐοδοῦται τακτικά ἀπό τόν/τή νεωκόρο, ἀλλά καί ἔκτακτα ἀπό ὁμάδα γυναικῶν. Ἀπαιτεῖ κόπο, χρόνο, ὑπομονή, ἐπιμέλεια, ἀγάπη καί εὐλάβεια. Ὁ καθαρός ναός ἀντικατοπτρίζει τήν εὐλάβεια αὐτῶν τῶν γυναικῶν, πού τόν θέλουν νά λάμπει πιό πολύ ἀκόμα καί ἀπό τό σπίτι τους. Ἐπιτυγχάνεται μέ τό γνωστό καθάρισμα, πλύσιμο, ξεσκόνισμα, φρεσκάρισμα κ.λπ., ὅλων τῶν ἐπίπλων, ἀμφίων, σκευῶν τοῦ ναοῦ.
Ἐπίσης, οἱ εὐλαβεῖς γυναῖκες φροντίζουν στίς πανηγύρεις καί τίς μεγάλες ἑορτές νά τόν διακοσμήσουν μέ λουλούδια, χαλιά, δάφνες, νά πλύνουν καί νά σιδερώσουν τά ἱερά ἄμφια καί γενικά νά δώσουν μία ἐπιπλέον λαμπρότητα. Ὅλα αὐτά γίνονται μέ πολύ κόπο, καί βέβαια ὁ Θεός δέν θά παραλείψει νά ἀνταμείψει αὐτή τή θυσία, ἀφοῦ εἶναι ὁ ἀντιδοξάζων τούς Αὐτόν δοξάζοντας.
Πνευματική εὐπρέπεια
Ἐκτός ἀπό τήν ὑλική εὐπρέπεια τοῦ ναοῦ, ὑπάρχει καί ἡ πνευματική. Εἶναι αὐτό πού αἰσθάνεται ἡ ψυχή κάποιου ὅταν εἰσέρχεται σέ ἕναν ναό νοικοκυρεμένο, πού τόν φροντίζουν ἄνθρωποι μέ εὐλάβεια. Ἡ κατάνυξη σέ συνδυασμό μέ τή λαμπρότητα μεταφέρει τήν ψυχή στόν οὐρανό. Στήν οὐράνια αὐτή αἴσθηση μποροῦν νά συμβάλουν πολύ οἱ γυναῖκες. Ἀκόμα καί μόνο μέ τήν εὐλαβική, σεμνή καί ἀπέριττη παρουσία τους, συνεισφέρουν σ’ αὐτή τήν αἴσθηση. Ἀλλά καί ἡ πολυπληθής συμμετοχή τους στίς Ἀκολουθίες καί τά Μυστήρια, ἐνισχύει τήν πνευματική εὐπρέπεια τοῦ ναοῦ. Ὅπως ἐπίσης καί ἡ ἐνεργής συμμετοχή τους μέ τήν ψαλμωδία σέ ἁπλές Ἀκολουθίες, Παρακλήσεις κ.λπ., Ὅλα αὐτά ἀποτελοῦν μορφές πνευματικῆς εὐπρέπειας τοῦ ναοῦ.
Τάξη στόν ναό
Ἕνα ἄλλο μεγάλο κεφάλαιο πού ἅπτεται τῆς εὐπρέπειας τοῦ ναοῦ εἶναι ἡ τήρηση τῆς εὐταξίας. Ὅταν ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν Α΄ πρός Κορινθίους Ἐπιστολή του ἀναφέρεται στήν τάξη, πού πρέπει νά διατηρεῖται στίς ἐκκλησιαστικές συνάξεις, στό τελος, ὡς ἐπιστέγασμα, τονίζει: «Πάντα εὐσχημόνως καί κατά τάξιν γινέσθω» (Α΄ Κορ. ιδ΄ 40). Ὅλα δηλαδή μέσα στόν ναό πρέπει νά γίνονται μέ τάξη καί ὀμορφιά.
Στά πρῶτα μεταποστολικά χρόνια, τήν τήρηση τῆς τάξης μεταξύ τῶν γυναικῶν στόν ναό εἶχαν ὑπ’ εὐθύνη τους οἱ λεγόμενες «Διακόνισσες». Εἶχαν, ἐκτός τῶν ἄλλων, ρόλο ταξιθέτη γιά τίς γυναῖκες, φρόντιζαν οἱ νεότερες νά παραχωροῦν τή θέση τους στίς μεγαλύτερες καί πρόσφεραν τιμητικές θέσεις στίς ξένες γυναῖκες. Ἐπίσης παρατηροῦσαν ὅσες ἀργοποροῦσαν νά εἰσέλθουν στήν προσευχή καί ἐπέβλεπαν μεταξύ τῶν γυναικῶν, «ὅπως μή τις ψιθυρίσῃ ἤ νυστάξῃ ἤ γελάσῃ ἤ νεύσῃ» (Ἀποστολικαί Διαταγαί). Ἐπιπρόσθετα, ἦταν αὐτές πού προέτρεπαν καί συντόνιζαν τή συμμετοχή τῶν γυναικῶν στήν ψαλμωδία (ὅπου καί ὅταν ἐπιτρεπόταν) καί διηύθυναν τόν ἀσπασμό τῆς ἀγάπης μεταξύ τῶν γυναικῶν κατά τή θεία Λειτουργία.
Πολλά ἀπό αὐτά μποροῦν καί σήμερα νά ἀναλάβουν γυναῖκες νά τά διευθετοῦν, ὥστε νά ὑπάρχει τάξη καί εὐπρέπεια ἐντός τοῦ ναοῦ.
Ἐκπαίδευση καί ὑποστήριξη
Νά ἀναφέρουμε τέλος ὅτι ὅλα, ὅσα παραθέσαμε πιό πάνω, εἶναι πολύ σημαντικό νά μεταφέρονται ἀπό γενιά σέ γενιά. Οἱ νέες κοπέλες νά διδάσκονται ἀπό τίς παλαιότερες, ἀλλά καί νά ὑποστηρίζονται ἀπ’ αὐτές, σέ ὅλες τίς δραστηριότητες εὐπρέπειας τοῦ ναοῦ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ὁ στολισμός τοῦ Ἐπιταφίου, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀνάγκη νά μεταλαμπαδεύεται, ὡς γνώση, ἐμπειρία καί πνευματική συμμετοχή, στίς νεότερες γενεές.
Συνεπῶς, ὅσες γυναῖκες φροντίζουν γιά τήν εὐπρέπεια τοῦ ναοῦ, ἔχουν ἱερό χρέος νά μεταφέρουν τήν ἐμπειρία τους στίς νεότερες, διακριτικά νά ἐπιβλέπουν τήν πρόοδό τους, ὑποστηρίζοντας αὐτές, ὅπου χρειασθεῖ, καί μεταφέροντας κυρίως τίς ἀξίες τῆς πίστεως, τοῦ σεβασμοῦ καί τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό.
