Η Ι.Μ. Παναγίας Ολυμπιώτισσας, το κόσμημα της πόλης της Ελασσόνας, αποτελεί το πιο σημαντικό ιστορικό μνημείο και αξιοθέατο της επαρχίας. Είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει το Δεκαπεντεύγουστο. Με κάθε τιμή όμως εορτάζεται στις 6 Αυγούστου και η Μεταμόρφωση του Σωτήρος στην οποία ήταν αφιερωμένη η μονή αρχικά.
Η εικόνα της Παναγίας
Η ονομασία «Παναγία Ολυμπιώτισσα» οφείλεται στο γεγονός ότι η εικόνα προέρχεται από παλιό μοναστήρι της Καρυάς Ολύμπου. Όταν διαλύθηκε το μοναστήρι αυτό, η εικόνα μεταφέρθηκε στη μονή της Ελασσόνας. Δεν γνωρίζουμε την ημερομηνία αυτής της μεταφοράς διότι χάθηκαν τα παλιά ιστορικά στοιχεία κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, όπως αναφέρεται σε χειρόγραφο της μονής. Από το ίδιο χειρόγραφο όμως προκύπτει ότι σύμφωνα με προφορική παράδοση παλαιότερων πατέρων της μονής η μεταφορά έγινε κατά τους βυζαντινούς χρόνους.
Ο θρύλος της μεταφοράς
Η μεταφορά της εικόνας συνδέεται και με ένα θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο, μετά τη διάλυση της μονής της Καρυάς, η εικόνα της Παναγίας με θαυματουργικό τρόπο ξεκίνησε για να έρθει στη μονή της Ελασσόνας. Τη νύχτα, ένας βοσκός είδε να βγαίνει ένα περίεργο φως από σωρό αγρίων χόρτων της περιοχής. Επειδή φοβήθηκε, έριξε μια πέτρα προς το μέρος από όπου έρχονταν το φως. Ευθύς αμέσως ένιωσε να παραλύει το χέρι του και τρομαγμένος έτρεξε στην Καρυά και διηγήθηκε το γεγονός στους συγχωριανούς του. Την επόμενη μέρα πήγαν όλοι μαζί στο σημείο εκείνο και, αφού έψαξαν, βρήκαν την εικόνα της Παναγίας στην οποία ήταν σφηνωμένη η μικρή πέτρα που είχε πετάξει ο βοσκός. Αμέσως ο βοσκός μετενόησε και το χέρι του έγινε καλά, και οι κάτοικοι της Καρυάς με λιτανεία μετέφεραν την εικόνα στη μονή της Ελασσόνας όπου βρίσκεται και τιμάται μέχρι σήμερα.
Η εικόνα αυτή σήμερα εκτίθεται για προσκύνημα, έχει διαστάσεις 0,66 x 0,58 μ. και καλύπτεται με μία ασημένια πλάκα. Χωρίς αυτή τη προσθήκη, η οποία είναι κι αυτή εικονογραφημένη, οι διαστάσεις της εικόνας είναι 11×7 εκ. και είναι ζωγραφισμένη πάνω σε ξύλο. Η Παναγία παριστάνεται όρθια χωρίς το θείο βρέφος, με σταυρωμένα τα χέρια σε στάση προσευχής. Πάνω στην εικόνα υπάρχει η συντομογραφία «Μήτηρ Θεού» που παραπέμπει στην τεχνοτροπία των βυζαντινών χρόνων, ενώ σε εμφανές σημείο υπάρχει και η μικρή πέτρα σφηνωμένη.
