Την Κυριακή 27 Αυγούστου, ΙΒ’ Ματθαίου, στον Ιερό Ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην κοινότητα Χανδριών Λεμεσού, τελέστηκε η Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Αμαθούντος κ. Νικολάου, και ακολούθησε το εθνικό μνημόσυνο των υπέρ πίστεως και πατρίδος ηρωικώς πεσόντων ηρώων της κοινότητας. Παρών στη Θεία Λειτουργία και το Μνημόσυνο ήταν ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατιας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης.
Μετά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τέλεσε τα αποκαλυπτήρια των Προτομών των Ηρώων του 1974 της κοινότητας Χανδριών και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων.
Ακολουθεί ο επιμνημόσυνος λόγος, τον οποίο εκφώνησε ο κ. Χριστοδουλίδης:
«Άνδρες πόλις και ου τείχη, ουδέ νίκες ανδρών κεναί», είπε ο Θουκιδίδης.
Η ισχύς της πόλης είναι οι άντρες και όχι τα τείχη ούτε τα άδεια πλοία. Η δύναμη της πατρίδας είναι οι άνθρωποι της, το ήθος τους, η φιλοπατρία τους, ο ηρωισμός τους. Και η Κοινότητα των Χανδριών δικαίως είναι περήφανη γιατί προσέφερε στην πατρίδα πολλούς τέτοιους άνδρες. Αυτούς που είμαστε εδώ σήμερα για να τιμήσουμε, αυτούς που αψήφισαν τον θάνατο, που βρέθηκαν στις επάλξεις για την υπεράσπιση της ελευθερίας, πιστοί σ’ αυτό που τους πρόσταζε το ιστορικό χρέος.
Βρισκόμαστε εδώ σήμερα για να προσφέρουμε ταπεινά, ως «αναθήματα» προς το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, τις προτομές των ηρώων μας, ως ένδειξη τιμής και περηφάνειας για τη θυσία τους, αλλά και ως σημείο αναφοράς στη μνήμη και την Ιστορία για όλους εμάς σήμερα, αλλά και για τις γενιές που θα ακολουθήσουν σε τούτο τον τόπο.
Και βρισκόμαστε εδώ, στη γενέτειρα του Στυλιανού Λένα, του ήρωα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, της ενσάρκωσης αυτού που η αρχαία κλασσική φιλοσοφία όρισε ως ηρωισμό.
Και αυτή είναι η Ιστορία του τόπου μας, μια ιστορία ηρώων και αγίων που αγάπησαν την ειρήνη τόσο πολύ που δεν δίστασαν λεπτό για τη χάρη της να αρματωθούν και να ριχθούν σαν λιοντάρια στη μάχη.
Αυτή είναι η Ιστορία του τόπου μας, αυτή είναι η Ιστορία των Χανδριών.
Στην κοινότητα Χανδριών, δικαιωματικά, θα προσδίδεται ο χαρακτηρισμός ηρωοτόκος για πάντα, γιατί πρόσφερε απλόχερα στους αγώνες του Ελληνισμού τα παιδιά της, τα σπλάχνα της, ό,τι καλύτερο είχε.
Σήμερα αποτίουμε φόρο τιμής στα παλικάρια των Χανδριών, της Κύπρου. Αποτίουμε φόρο τιμής σ’ αυτούς που με την υπέρτατη θυσία τους, αποτελούν το παράδειγμα, το λίκνο του ηρωισμού που θα αναβλύζει αέναα στις καρδιές μας, για να μας θυμίζει ότι έχουμε μια και μόνη υποχρέωση, να κάνουμε το άπαν δυνατό για να απελευθερώσουμε και να επανενώσουμε την πατρίδα μας, για να σηκώσουμε ανάχωμα στις εσωτερικές συγκρούσεις και στους ανώφελους διχασμούς.
Σήμερα τιμούμε τους Ήρωες της Κοινότητας Χανδριών που έπεσαν μαχόμενοι στους εθνικούς αγώνες “υπερ ελευθερίας” στα πεδία της Μακεδονίας το 1913 και στα πεδία αντίστασης της Κύπρου κατά την τουρκική εισβολή του 1974.
Ο Ιωάννης Σάββα Βοροκλινιώτης θυσιάστηκε στον βωμό της ελευθερίας το 1913, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων στην Ελλάδα. Όταν κηρύχθηκε στις 9 του Οκτώβρη του 1912 ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος, για απελευθέρωση των χριστιανικών λαών της περιοχής από τους Τούρκους, εκατοντάδες Έλληνες της Κύπρου έσπευσαν να καταταγούν στον ελληνικό στρατό, για να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων αδελφών τους. Ανάμεσά τους και ο Ιωάννης, που ήταν τότε μόλις 19 ετών, ο οποίος προωθήθηκε στο μακεδονικό μέτωπο και έπεσε μαχόμενος το 1913.
Κατά την περίοδο της εισβολής των Τούρκων του 1974, οι Χανδριώτες και πάλι έδωσαν και πάλι δυναμικά το παρόν τους ως εθνοφρουροί, ως επίστρατοι και ως εθελοντές. Ανάμεσά τους και τα ηρωικά παλικάρια Κωνσταντίνος Χατζηθεοδούλου, Σπύρος Χριστοφίδης και Ανδρέας Χριστοφίδης.
Ο Κωνσταντίνος Χατζηθεοδούλου γεννήθηκε στα Χανδριά στις 13 Απριλίου του 1955. Γονείς του ήταν ο Γεώργιος και η Αντιγόνη Μιχαήλ Χατζηθεοδούλου. Ο πατέρας του υπήρξε ένα από τα πιο ενεργά και δραστήρια μέλη της ΕΟΚΑ στην περιοχή.
Ο “μαύρος” Ιούλης του ’74 βρήκε τον Κωνσταντίνο να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία από τις τάξεις της ηρωικής 33ης Μοίρας Καταδρομών.
Στη Μοίρα, μετά τις επιχειρήσεις του Αγίου Ιλαρίωνα, ανατέθηκε η αποστολή της ανακοπής της προέλασης των τουρκικών αρμάτων, που αποβιβάστηκαν από τα πλοία, στον Άγιο Γεώργιο της Κερύνειας.
Κατά τη διάρκεια των μαχών, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Κωνσταντίνος τραυματίστηκε σοβαρά και από τότε συγκαταλέγεται στους 40 πεσόντες και αγνοουμένους της 33ης Μοίρας Καταδρομών.
Ο Ανδρέας Χριστοφίδης γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 27 Αυγούστου του 1942. Πατέρας του ήταν ο Προκόπης Ιωάννου Χριστοφή, πρωτεξάδελφος του ήρωα Στυλιανού Λένα και μητέρα του η Μόρφω Χριστοφίδου.
Από τα χαράματα της 20ής Ιουλίου, ο Ανδρέας κατατάγηκε στον 3ο λόχο του 211 ΤΠ, που τελούσε υπό τις διαταγές του λοχαγού τότε Χαράλαμπου Λόττα και στάλθηκε με τους συντρόφους του στο μέτωπο του Τράχωνα. Ο αγώνας ήταν άνισος, αλλά ο 3ος λόχος αντιστάθηκε με σθένος. Κατά τη διάρκεια των φοβερών εκείνων μαχών, ο Ανδρέας τραυματίστηκε.
Ο Σπύρος Χριστοφίδης γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 12 Δεκεμβρίου του 1937 και είναι αδελφός του Ανδρέα Χριστοφίδη. Από τα μαθητικά του χρόνια διακρίθηκε για τα σωματικά και ψυχικά του χαρίσματα. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ, για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και τη λευτεριά της πατρίδας μας, δεν τον άφησε αδιάφορο. Συνελήφθη από τους Άγγλους και τέθηκε υπό κράτηση. Κατά την τουρκανταρσία του 1963, το οικογενειακό τους σπίτι στον Άγιο Παύλο μετατράπηκε σε χώρο εκπαίδευσης εθελοντών και προώθησης οπλισμού. Ο ίδιος εκτελούσε καθήκοντα διμοιρίτη.
Κατά τον Ιούλη του 1974 υπηρέτησε ως εθελοντής στα μέτωπα, όπου η πατρίδα διέτρεχε τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Ένα τέτοιο μέτωπο ήταν και η περιοχή του Αγίου Παύλου στην οποία βρίσκεται και το πατρικό του σπίτι. Εκεί διεξήχθησαν οι σφοδρότερες μάχες στη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής.
Την περιοχή αυτή την υπερασπίσθηκε με τόλμη και απαράμιλλη ελληνική ανδρεία το 336 Τάγμα Επιστράτων, που τελούσε υπό την ηγεσία του ηρωικού Ταγματάρχη Δ. Αλευρομάγειρου και το οποίο ενισχύθηκε με δύναμη του 211 ΤΠ. Το μέτωπο αυτό υπήρξε η μόνη περιοχή της πατρίδας μας στην οποία οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να εκτελέσουν τα άνομά τους σχέδια.
Ανάμεσα στους ηρωικούς νεκρούς, που υπερασπίστηκαν την περιοχή, ήταν και ο αείμνηστος Σπύρος Χριστοφίδης. Στις ίδιες μάχες τραυματίστηκε και ο αδελφός του, έφεδρος ανθυπολοχαγός τότε, Χριστάκης Χριστοφίδης.
Μαχόμενος ηρωικά, έπεσε στο πεδίο της τιμής και του χρέους, στην περιοχή της Κυθρέας, ο ήρωας στρατιώτης του 398 ΤΠ Σάββας Γεωργίου Χριστοφόρου, του οποίου τα οστά βρέθηκαν το 2012 σε ομαδικό τάφο της περιοχής και ενταφιάστηκαν στη Λευκωσία, όπου η οικογένειά του διαμένει.
Μαζί με τους πιο πάνω ηρωικούς πεσόντες και αγνοουμένους μνημονεύουμε και τον δεκαεξάχρονο νέο Ζαχαρία Νικολάου Κωνσταντίνου, του οποίου τα λείψανα ενταφιάστηκαν στη γενέθλια γη του, τα Χανδριά, το καλοκαίρι του 2014. Συνελήφθη και εκτελέσθηκε από Τούρκους εξτρεμιστές.
Ο Ζαχαρίας γεννήθηκε στα Χανδριά και μετά τη φοίτησή του στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, μετέβη στη Λευκωσία και εργαζόταν στο εστιατόριο του αδελφού του Χριστάκη Νικολάου. Τον Δεκέμβριο του 1963, είχε εκδηλωθεί η τουρκανταρσία και η απόσχιση των Τουρκοκυπρίων από την Κυπριακή Δημοκρατία. Σύμφωνα με κάποιες ανεξακρίβωτες πληροφορίες, απήχθη και παραδόθηκε στους Τούρκους. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του.
Η απόδοση της ελάχιστης οφειλόμενης τιμής στους ήρωές μας είναι επιβαλλόμενο χρέος της Πολιτείας, αλλά και ολόκληρου του λαού.
Η ύπαρξη μιας ελεύθερης Κύπρου, απαλλαγμένης από ξένα στρατεύματα και διαχωριστικά τείχη, με προσήλωση σε σταθερές και ακατάλυτες αξίες, είναι το μόνο που θα δικαιώσει τις θυσίες των ηρώων μας και θα είναι γι’ αυτούς το καλύτερο μνημόσυνο.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, κυρίαρχη προτεραιότητά μας είναι η λύση, η απελευθέρωση, η επανένωση, η ασφάλεια και η ευημερία όλων των Κυπρίων και των διαμενόντων νομίμως στο νησί μας, και για όλα αυτά πρέπει όλοι μαζί, με σοβαρότητα να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Οτιδήποτε άλλο, πλην της επανένωσης, δεν διασφαλίζει τα συμφέροντα και το ειρηνικό μέλλον του Κυπριακού Ελληνισμού στην πατρίδα μας. Δεν χωράνε εκπτώσεις σε αυτή την αλήθεια, οφείλουμε να παρέχουμε στα παιδιά μας το μέλλον που τους αξίζει και οραματιζόμαστε για αυτά.
Παρά τις καθημερινές προκλήσεις, τις απαράδεκτες δηλώσεις, τις προσπάθειες για νέα τετελεσμένα, θα ήθελα για ακόμη μια φορά σήμερα να επαναλάβω ότι από δικής μας πλευράς υπάρχει η απαιτούμενη, ειλικρινής πολιτική βούληση. Και είναι ακριβώς για αυτό τον λόγο που από την πρώτη στιγμή ξεκινήσαμε μια μεγάλη διπλωματική προσπάθεια, με στόχο το αμοιβαίο όφελος για όλους τους εμπλεκομένους μέσα από σημαντικές εξελίξεις για το Κυπριακό. Επιδιώξαμε και είμαστε σε πλήρη συνεννόηση και συντονισμό με τους εταίρους μας στην ΕΕ και φυσικά με την Ελληνική Κυβέρνηση. Τα πρόσφατα απαράδεκτα γεγονότα στην Πύλα αποτελούν το πιο ενδεικτικό παράδειγμα αναγνώρισης της ειλικρινούς μας βούλησης για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της πατρίδας μας. Για μας δεν υπάρχει άλλη επιλογή.
Το έχω πει πολλές φορές. Τη γεωγραφία δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Ούτε και τους παράγοντες ισχύος των τρίτων. Οφείλουμε, όμως, να μη σταματούμε την προσπάθεια, να μη μεμψιμοιρούμε, να ενισχύουμε το κράτος μας, να αξιοποιούμε ό,τι εργαλεία έχουμε στη διάθεση μας, για να δώσουμε ξανά πρόσφορο έδαφος στην ελπίδα και στην πραγματική ειρήνη. Για να γίνει η πατρίδα μας, η Κύπρος μας, ξανά στην ολότητά της, τόπος ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας.
Με αυτή την υπόσχεση μνημονεύουμε σήμερα τα ηρωικά παλικάρια μας, που θυσιάστηκαν υπερασπιζόμενοι τις δικές μας Θερμοπύλες, και παρακαλούμε και δεόμαστε από τα βάθη της ψυχής μας, όπως ο πολυεύσπλαχνος Θεός κατατάξει τις ψυχές τους στη Βασιλεία των Ουρανών, και τους καταστήσει συμμέτοχους της δικής Του μακαριότητας.
Αιωνία τους η μνήμη.
