ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
Ὁ Ἑλληνισμός ἔχει πολλές ἡμερομηνίες πού πρέπει νά θυμᾶται. Καί δυστυχῶς δέν ἀφοροῦν ὅλες σέ ἐπιτυχίες καί θριάμβους. Πολλές ἀπό αὐτές φέρνουν στή σκέψη μας τραγικές καταστάσεις, στιγμές θλίψης καί ξεριζωμοῦ. Σάν κι ἐκεῖνες πού ἔζησε ὁ Ἑλληνισμός τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
33 μόλις χρόνια μετά τόν ξεριζωμό τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀπό τίς πατρογονικές τους ἑστίες, ἔρχεται μία νέα σύντομη μά σφοδρή καταιγίδα, γιά νά ἰσοπεδώσει ὅ,τι εἶχε ἀπομείνει μετά τή Μικρασιατική Καταστροφή. Γιά ἀκόμα μιά φορά ὁ γειτονικός μας λαός δείχνει τό πιό σκληρό του πρόσωπο. Κι ἄν ἡ Νύχτα τῶν Κρυστάλλων φέρνει στόν νοῦ μας τό πογκρόμ ἐναντίον τῶν Ἑβραίων τῆς Γερμανίας, μιά νέα τέτοια νύχτα ἔρχεται τώρα γιά τούς ἐναπομείναντες Ρωμιούς τῆς Κωνσταντινούπολης. Εἶναι τά Σεπτεμβριανά. Ἡ νύχτα τῆς 6ης πρός 7η Σεπτεμβρίου τοῦ 1955 ἦταν ἡ ἀρχή τοῦ τέλους γιά τήν ἀκμάζουσα ἑλληνική κοινότητα τῆς Πόλης, πού εἶχε ἀπομείνει μετά τήν Μικρασιατική Καταστροφή.
Μία ψευδής εἴδηση γίνεται ἡ σταγόνα πού ξεχείλισε τό ποτήρι. Στίς 6 Σεπτεμβρίου τοῦ 1955 ἡ τουρκική ἐφημερίδα «Istanbul express» κυκλοφορεῖ μέ τίτλο: «Ἕλληνες τρομοκράτες κατέστρεψαν τό σπίτι τοῦ Ἀτατούρκ». Ὁ τίτλος αὐτός, συνοδευόμενος ἀπό παραποιημένες φωτογραφίες, γίνεται ἡ ἀφορμή γιά νά ξεσπάσει μιά φοβερή ἀνθελληνική ἐπίθεση ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων τῆς Πόλης.
Ἡ πραγματικότητα εἶναι ἐντελῶς διαφορετική. Πίσω ἀπό αὐτό τόν ψευδή τίτλο κρύβεται ἕνας μουσουλμάνος σπουδαστής ἀπό τήν Κομοτηνή, ὁ ὁποῖος τοποθέτησε στό τουρκικό Προξενεῖο τῆς Θεσσαλονίκης, στό σπίτι δηλαδή ὅπου γεννήθηκε ὁ Κεμάλ, ἕναν αὐτοσχέδιο ἐκρηκτικό μηχανισμό, ὁ ὁποῖος ἐξερράγη, προκαλώντας μικρές ὑλικές ζημιές στίς τζαμαρίες τοῦ κτηρίου. Τό ψέμα κυριαρχεῖ καί τό χάος ξεκινᾶ.
Ἀμέσως ξεσποῦν «αὐθόρμητες» διαδηλώσεις στήν πλατεία Ταξίμ. Πρῶτο θῦμα ἡ συνοικία τοῦ Πέραν, ὅπου ἕνα μαινόμενο πλῆθος ἀποτελούμενο ἀπό 50.000 διαδηλωτές στρέφεται ἐναντίον τῶν ἑλληνικῶν περιουσιῶν. Οἱ λεηλασίες ξεκινοῦν νωρίς τό ἀπόγευμα τῆς 6ης Σεπτεμβρίου καί τελειώνουν τίς πρῶτες πρωινές ὧρες τῆς 7ης Σεπτεμβρίου, μετατρέποντας τίς συνοικίες τῶν Ἑλλήνων σέ κρανίου τόπο.
Καί ὅσες ὧρες οἱ Ἕλληνες ἔβλεπαν νά καταστρέφονται τά πάντα γύρω τους, ἡ τουρκική ἀστυνομία καί ὁ τουρκικός στρατός, πού βρίσκονταν στούς δρόμους, δέν ἔκαναν τήν παραμικρή κίνηση γιά νά ἐμποδίσουν τόν ὄχλο ἀπό τό καταστροφικό του ἔργο…
Ἦταν τελικά μία αὐθόρμητη διαδήλωση; Ὄχι. Κάθε ἄλλο. Στά ἐπεισόδια συμμετεῖχε μεγάλος ἀριθμός Τούρκων, πού δέν ἔμενε στήν Πόλη, ἀλλά μεταφέρθηκε ἐκεῖ εἴτε τίς προηγούμενες μέρες μέ λεωφορεῖα, εἴτε τό ἴδιο βράδυ μέ μικρά πλοῖα. Μάλιστα, σέ πολλά σημεῖα τῆς Κωνσταντινούπολης εἶχαν τοποθετηθεῖ ἀξῖνες, λοστοί, φτυάρια καί ὅ,τι ἄλλο θά μποροῦσε νά σπάσει καί νά καταστρέψει. Τελικά, ἡ τουρκική Κυβέρνηση δέν ἦταν καθόλου ἄμοιρη τῶν εὐθυνῶν.
Τή νύχτα ἐκείνη, σχολεῖα, ἱδρύματα, ἐκκλησίες, τάφοι Ἑλλήνων τῆς Πόλης, καταστήματα, ὅλα εἶχαν γίνει συντρίμμια. Ὅ,τι εἶχαν χτίσει μέ κόπο οἱ Ἕλληνες καταστράφηκε μπροστά στά μάτια τους. Καί δυστυχῶς τό μαινόμενο πλῆθος δέν ἀρκέστηκε στίς ὑλικές καταστροφές. Ἀλλά ἐπιδόθηκε ἰδιαίτερα στόν βασανισμό τοῦ κλήρου.
Ἕνας Βρετανός ἀνταποκριτής γράφει: «Ἡ ἐκκλησία τοῦ Γεντί Κουλέ καταστράφηκε ὁλοσχερῶς καί ἕναν ἱερέα τόν ἔριξαν ἀπό τό κρεβάτι του, τοῦ ξερίζωσαν τά μαλλιά ἀπό τό κεφάλι του καί κυριολεκτικά τοῦ ἀπέσπασαν τήν γενειάδα ἀπό τό πηγούνι του. Ἕναν ἄλλον ἡλικιωμένο ἱερέα σέ ἕνα σπίτι πού ἀνῆκε σέ αὐτόν τόν ναό καί ὁ ὁποῖος ἦταν πολύ ἄρρωστος καί δέν μποροῦσε νά μετακινηθεῖ, τόν ἐγκατέλειψαν στό κρεβάτι του, πυρπολώντας τό σπίτι του, μέ ἀποτέλεσμα αὐτός νά καεῖ ζωντανός. Στόν ναό τοῦ Γενίκιοϊ, μία πανέμορφη τοποθεσία στήν ἄκρη τοῦ Βοσπόρου, ἔβγαλαν στόν δρόμο ἕναν 75χρονο ἱερέα, τόν γύμνωσαν, τόν ἔδεσαν πίσω ἀπό ἕνα αὐτοκίνητο καί τόν ἔσερναν στούς δρόμους».
Τό ἀνθελληνικό πογκρόμ προκάλεσε :
1) Τον θάνατο 16 Ἑλλήνων καί τόν τραυματισμό 32
2) Τόν βιασμό 12 Ἑλληνίδων
3) Την καταστροφή
73 ἐκκλησιῶν
23 σχολείων
1000 ἑλληνικῶν κατοικιῶν.
Τή νύχτα τῆς 7ης Σεπτεμβρίου κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος, πού ἀπαγόρευε τή φωτογράφιση τῶν λεηλασιῶν στήν ἑλληνική συνοικία τῆς Πόλης! Δύο ἄνδρες ὅμως παίρνουν τό ρίσκο. Ὁ φωτογράφος τοῦ Πατριάρχη μαζί μέ ἕνα δημοσιογράφο τολμοῦν νά ἀπαθανατίσουν τίς θηριωδίες σέ βάρος τῶν Ἑλλήνων. Ὀργανώνουν ἕνα σχέδιο γιά νά μήν τούς κατασχέσουν τά φίλμ καί μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς τους ἀποτυπώνουν στόν φωτογραφικό τους φακό τήν καταστροφή.
Καί τά καταφέρνουν. Οἱ φωτογραφίες τους δημοσιεύονται στήν ἐφημερίδα Ἔθνος καί προκαλοῦν σάλο σέ ὅλο τόν πολιτισμένο κόσμο. Κι ἄν δέν βρίσκονταν οἱ δύο αὐτοί ἀφανεῖς ἥρωες, ἴσως ἡ πραγματικότητα νά ἦταν ἀκόμα διαστρεβλωμένη.
Σήμερα ἡ Πόλη ἀριθμεῖ 2.000 Ἕλληνες, πού κρατοῦν τή μνήμη ζωντανή.
