Μητροπολίτης Γουμενίσσης : Αναφορά ελπίδος μέσα στην αποφορά των πολέμων

Ο Υιός του Θεού θέλησε και συγκατέβη στα μέτρα μας και έτσι μας ένωσε κατά χάριν στα δικά Του θεανθρώπινα μέτρα. Φανέρωσε πριν 2000 χρόνια την προαιώνια βουλή της Αγίας Τριάδος, “ανακεφαλαιώσασθαι τα πάντα εν τω Χριστώ”: να μην ευρίσκεται πλέον η κτίση ανίκανη να ανταποκρίνεται στην προαιώνια δημιουργική-ζωοποιό φροντίδα του Θεού, αλλά να φθάνει εκεί η μάλλον να φθάνει Εκείνον που μας αγάπησε.

Είμαστε σώμα Χριστού και κατά μέρος μέλη. Αυτό φανερώνεται στην ανθρώπινη αγιότητα, θαυμαστωσύνη, μετάνοια, επιπόθηση, λατρευτικότητα, ενθεαστικότητα, στην αιώνια άγια ζωντάνια και στην (εν σημείοις) φανερή συμπαράσταση των αγίων σε μας τους επί γης, επειδή είμαστε μέλη εκ μέρους στο ένα εκκλησιαστικό σώμα του Χριστού.

Ο,τι αγίασε ο Κύριος με την ενανθρώπησή Του και ο,τι αγιάζει με την εκκλησιαστική διάρκεια της θεανθρωπικής παρουσίας Του, έγινε και γίνεται για μας “υλικό σωτηρίας”. Αυτό ζούμε συνεχώς μέσα στην Εκκλησία.

Το ζούμε μέσα από τα άγια Μυστήρια και με όλες τις λατρευτικές-προσευχητικές-δοξολογικές Ακολουθίες (που γίνονται σύναξη ανθρώπων και αγγέλων και αγίων μεταξύ γης και ουρανού στο ναό του Θεού). Το ζούμε με την προσκύνηση των ιερών λειψάνων (ως ευλαβική σχέση με τους Αγίους και δι᾽ αυτών και εν ταυτώ με τη χάρη του Θεού που τους αγίασε ολοτελώς). Το ζούμε ―αν θέλετε― προσευχητικά και χαρισματικά, μέσα κι από την θεοβράβευτη συγχωρητικότητα και ανθρωπιά και ενεργό φιλανθρωπία για όλους τους ανθρώπους (επειδή μας καθιστά δεκτικούς της συγ-χωρητικότητος του Θεού). Το ζούμε ακόμη και στα “υλικά μέσα” της εκκλησιαστικής λατρείας-θεοκοινωνίας.

Ένα τέτοιο μέρος ύλης (που έγινε και παραμένει υλικό σωτηρίας) είναι και τα υλικά της θείας σταυρώσεως του Χριστού για τη σωτηρία μας. Ομιλούμε και υμνολογούμε τη σταύρωση ως θεία-θεϊκή, διότι ήταν η σταύρωση του Θεού κατά την ανθρώπινη φύση της σαρκώσεώς Του. Και επιπλέον, διότι δεν ήταν κάποια παθητική ανοχή, αλλά μια εθελούσια αναδοχή του θανάτου, ώστε να γίνει ζωοποιός θάνατος (όργανο της κοινωνίας μας με τον Τριαδικό Θεό χάρη στο Χριστό και δια του Χριστού και εν Χριστώ).

Αναφέρομαι στον Τίμιο Σταυρό (το ξύλο της σταυρώσεως) και στους Τιμίους Ήλους (τα καρφιά της σταυρώσεως). Επί αιώνες και αιώνες, έχουν μοιραστεί, έχουν τεμαχιστεί, ευρίσκονται σε μοναστήρια και προσκυνήματα.

Ελάχιστα τεμάχια Τιμίου Ξύλου και Τιμίου Ήλου (ελεήθηκε να) κατέχει ως μεγίστη ευλογία και η ταπεινότητά μου. Βεβαίως το άπαν του θείου ελέους είναι η χριστιανική μου ταυτότητα, η αρχιερατική μου ιδιότητα, η συμμετοχή μου στο ένα μυστήριο του σώματος της Εκκλησίας, η διακονία μου και η σωτηρία μου μέσα σε αυτήν την θεανθρώπινη ενότητα. Και το πιο κορυφαίο και σωτηριώδες από τα δωρήματα, η τελειότητα των δωρημάτων, είναι η θεία Λειτουργία. Με τη θεία Κοινωνία ο πηλός γίνεται κι αυτός “Σώμα του Βασιλέως”, και γι᾽ αυτό το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας θεωρείται ως το υπέρτατο, επειδή δεν υπάρχει περιθώριο να πάει κάποιος πιο πέρα ούτε και να προσθέσει κάτι (άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, “Περί της εν Χριστώ ζωής”, Δ ). Η θεία Λειτουργία είναι το “άπαν”, η σωτηρία και η χάρη και η ζωή και η αιωνιότητα και η βασιλεία του Θεού, “το συνείναι Χριστώ” σε ατέλειωτη τελειότητα. Μέσα σ᾽ αυτό το παμμέγα μυστήριο της εκκλησιαστικής πραγματικότητος, εντάσσεται κάθε άλλη ευλογία θαυμάτων και θείων δωρεών και ενθεαστικών σημείων.

Και βεβαίως, όλα αυτά ενεργούνται προς δόξαν Θεού και οικοδομήν της Εκκλησίας, με το κάλεσμα του κόσμου από την από-νοια σε μετάνοια και κοινωνία Θεού.

***

Με αυτήν την αίσθηση και με αυτήν την ευαισθησία, θέλησα να ανταποκριθώ στην ευγενή πρόσκληση του Διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Γουμένισσας Αντιπυράρχου κ. Χρήστου Γκαντίδη για να τελέσω την ακολουθία του Αγιασμού και να παραβρεθώ στην κοπή της βασιλόπιτας στο Πυροσβεστικό οίκημα του Σώματος, απέναντι στο εξωκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνος.

Επιθυμία μου, όπως σε αντίστοιχες περιπτώσεις, να στηρίξω κι εδώ την πίστη και το ήθος, αλλά και το φρόνημα και των πυροσβεστών μας που “θηριομαχούν” με τις καταστροφές από πυρκαγιές και πλημμύρες, διασώζοντας τους ανθρώπους μας, τα υπάρχοντά τους, αλλά και τη φύση από την καταστροφή και τον όλεθρο.

Όπως το συνηθίζω σε έκτακτες περιπτώσεις, χρησιμοποίησα για τον Αγιασμό ακίδα του Τιμίου Ξύλου και ελάχιστο απότμημα Τιμίου Ήλου, για να ευλογηθεί και δι᾽ αυτών ο Αγιασμός, ωσάν με αγιασμένους “μαγνήτες” του θείου έλεους και της θείας χάριτος υπέρ ημών. Το ήθελα επίσης, για τον πνευματικό τους εφοδιασμό, να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι τα θαυμαστά κατ᾽ αίσθησιν σημεία της αοράτου επιφανείας και χάριτος του Παναγίου Πνεύματος.

Τους εξήγησα ότι, χάριν ημών των ανθρώπων, αγιάζεται η φύση των υδάτων, χάριν της σωτηρίας μας σταυρώθηκε ο Κύριος, χάριν της μετανοίας και σωτηρίας μας ακόμη και μια ακίδα του Τιμίου Ξύλου του Σταυρού εν Πνεύματι είναι φορέας όλης της χάριτος του Σταυρού (με την έννοια ότι είμαστε διαρκής στόχος της αγάπης του Θεού). Βρήκα την ευκαιρία να τους εξηγήσω ότι τα μεν άψυχα αγιαζόμενα διατηρούν τη χάρη του Θεού υπέρ ημών. Εμείς όμως οι άνθρωποι ως έλλογες-ελεύθερες υπάρξεις πρέπει να συνεισφέρουμε τη φιλοτιμία του θείου φόβου (μήπως λυπήσουμε το Πνεύμα το Άγιο, διότι ακόμη και με αποκλίσεις εφαμάρτων λογισμών και κινήσεων καταφρονούμε και φυγαδεύουμε την ευλογία της θείας χάριτος). Τα θαυμαστά μεν σημεία για μας τα επιτελεί αοράτως επιφαινόμενος ο πανταχού Παρών και τα πάντα Πληρών. Αλλά μας προσφέρεται να “κοινωνήσουμε” της θείας χάριτός Του, «ανάλογα με την εργασία που θα κάνουμε στον παλαιό μας άνθρωπο» (άγιος Παΐσιος) και ανάλογα με την λατρευτική αγάπη προς το Χριστό, διότι «χωρίς τον Χριστό είναι αδύνατον να διορθώσουμε τον εαυτό μας, δεν μπορούμε να αποδεσμευθούμε από τα πάθη μας· μόνοι μας δεν μπορούμε να γίνουμε καλοί· ένα πρέπει να κάνουμε, να αγαπήσουμε τον Χριστό· η αγάπη στο Χριστό μόνο αυτή είναι η καλύτερη θεραπεία των παθών» (άγιος Πορφύριος).

Τοποθετώντας το Τίμιο Ξύλο στη φιάλη του αγιασμού, επεφάνη αισθητά ο,τι επέτρεψε να γίνει αισθητό η αόρατη παρουσία της θείας χάριτος, η απερινόητη ενέργεια του Θεού. Το τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου, μόλις το τοποθέτησα στο νερό, περιέτρεχε κυκλοτερώς το ύδωρ για αρκετά λεπτά.  Εκινείτο ωσάν να είναι “έλλογο” (όχι καθ᾽ εαυτό έλλογο, αλλά κινούμενο υπό της χάριτος του Παναγίου Πνεύματος).

Ωσάν να είχαμε μια κατηχητική συνάντηση μικρού κύκλου, σκεφθήκαμε και τολμήσαμε να μοιρασθούμε σε κοινή θέα σημεία από την πάντοτε ενεργό παρουσία της θείας Χάριτος στην Εκκλησία (εν προκειμένω σε μια μικρή προσευχητική σύναξη-τελετή αγιασμού). Και η θεία Χάρις προσφερόταν σε μας τους ανθρώπους και στον δια του ύδατος αγιασμό μας, ελκυόμενη και εστιάζοντας (ας το πούμε έτσι) στα αποτμήματα του Τιμίου Ξύλου και Τιμίου Ήλου της σωτηρίου θυσίας του Κυρίου. Αυτή η αόρατη θεία χάρις με ορατό αισθητό τρόπο “ως δι᾽ εσόπτρου εν αινίγματι” ενεργεί τόσα θαυμάσια! Ενώπιον πάντων! Υπέρ απάντων! Θέλοντας να αφυπνίσει την αποκοιμισμένη και αποκαρωμένη συνείδησή μας. Επειδή ο Θεός είναι πάντοτε φιλανθρωπευόμενος. Εμείς όμως το παρορώμεν, ωσάν τα ανώριμα παιδιά που δεν λογιαριάζουν τους γονείς, κι ας καρπώνονται τη στοργή και τη φροντίδα τους. Γι᾽ αυτό και λησμονούμε ―οι περισσότεροι το απολησμονούμε τελείως― πως έχουμε το πιο αποτελεσματικό εργαλείο ειρήνευσης των καρδιών και των κοινωνιών και των λαών και του κόσμου: τη μετάνοια, τον κλαυθμό, τη γονυκλισία, τις εκτενείς προσευχές, τις λειτουργικές συνάξεις “υπέρ ειρήνευσης του σύμπαντος κόσμου”.

***

Στις πολύ δύσκολες μέρες που ζούμε, όχι μόνο της πανδημίας, αλλά και των επάλληλων εστιών πολέμου, πολλοί είναι εκείνοι που απεγνωσμένα αιτιώνται τον Θεό ως αίτιο των ταλαιπωριών μας. Ίσως και οι μη πιστεύοντες να διερωτώνται, που είναι ο Θεός στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ο Κύριος έδωσε μιαν απόκριση μιλώντας για το χωράφι της ανθρωπότητος με τα σιτάρια και τα ζιζάνια, που θα θερισθούν στην έσχατη κρίση. Ο αίτιος όμως της παραμικρής και της μαζικής κακίας βρίσκεται στους εμπαθείς εαυτούς μας, που, όσο αλλοτριώνονται, άλλο τόσο γίνονται πεδίο δράσεως του αλλοτρίου και παράγουν εστίες και ιστορίες δεινών. Όταν αυτό πολλαπλασιάζεται και περιπλέκεται, άλλο τόσο απωθείται ο παράδεισος του Θεού από την ιστορία του κόσμου μας.

Ανατέμνοντας τα προβλήματα της εκπτωτικής αντικοινωνίας ο αδελφόθεος Ιάκωβος θυμίζει με απλά λόγια στους συγχρόνους του για τις μεταξύ τους διανθρώπινες διαμάχες: «Πόθεν πόλεμοι και μάχαι εν υμίν; ουκ εντεύθεν εκ των ηδονών υμών των στρατευομένων εν τοις μέλεσιν υμών; επιθυμείτε, και ουκ έχετε· φονεύετε και ζηλούτε, και ου δύνασθε επιτυχείν· μάχεσθε και πολεμείτε, και ουκ έχετε, δια το μη αιτείσθαι υμάς· αιτείτε και ου λαμβάνετε, διότι κακώς αιτείσθε, ίνα εν ταις ηδοναίς υμών δαπανήσητε» (Ιακ. 4,1-3).

Αυτές τις μέρες, βλέπουμε σχεδόν δίπλα μας μιαν τόσο ακραία έκφραση εξώθησης γειτονικών λαών ορθόδοξης χριστιανικής πίστης σε πολλαπλασιαζόμενο αγιάτρευτο μίσος εκατέρωθεν, που το εξήψαν φρικτές δράσεις αποφίμωσης από τα χρόνια της ΕΣΣΔ και τώρα οξύνεται ακόμη περισσότερο με πάθη που ενεικονίζουν μόνο τον Άδη. Τροφοδοσία και συνέργεια στην τόση ασυγκράτητη κακία υπήρξε και υπάρχει και θα υπάρξει, από ηγεσίες και συμφέροντα διεθνικά και τοπικιστικά. Όμως, ο πόλεμος αυτός θα οξύνει τα μεταξύ τους μίση, και τελικά μεταξύ της Ουκρανίας που οδυνάται και της Ρωσίας που λυσσωδώς επιτίθεται, με τόση περιπλεγμένη τη συνενοχή και άλλων παραγόντων.

Και το ακόμη τραγικότερο είναι που παρενείρεται δημόσια η ήπια νομιμοποίηση του επιθετικού αυτού πολέμου από πλευράς Ρωσικής Εκκλησίας, αναπόφευκτα προσδεδεμένης και μάλλον ολοτελώς δέσμιας στις εξουσίες διαχειρίσεως του λαού της! Περιορίζεται σε προσχηματικές εκκλήσεις και εντολές περίθαλψης, μόνη αναγκαστική αντίδραση για κάθε άνθρωπο με τέτοιο θεσμικό ρόλο, σε περιόδους τραγωδίας και μίσους, με πολυειδείς θυματοποιήσεις χιλιάδων ανθρώπων κάθε ηλικίας.

***

Σημάδι ελπίδος η αποζήτηση και η συγκαταβατική παρά Θεού αισθητή παροχή της φιλανθρωπίας Του ανάμεσά μας, σε μας και στον ταλαίπωρο κόσμο μας. Μήπως και αποζητήσουμε (απέναντι στο πυρ των πολέμων) τη φλόγα της δικής Του αγαπήσεως που ήλθε να βάλει στη γη των οδυνών μας.

Γι᾽ αυτό και δημοσιοποιώ και αυτό το απτό δείγμα υπεραισθητής θέας της δόξης του Εσταυρωμένου, δια των αποτμημάτων των οργάνων του σωτηρίου πάθους Του. Διότι τα ολοφάνερα θαύματα που βλέπει κανείς μαζί με τόσους άλλους, αποτυπώνονται στη μνήμη, στη σκέψη, στην καρδιά, στη συνείδηση. Τα λόγια ξεχνιούνται· τα θαυμαστά γεγονότα παραμένουν και δεν σβήνουν εύκολα η μάλλον δεν σβήνουν καθόλου σε όσους προσκυνούν εν πίστει το μυστήριο της εν Χριστώ σωτηρίας.

Ζούμε με δουλικότητα στην εποχή του ηλεκτρονικού πολιτισμού και παραπολιτισμού. Η αναπάντεχη λοιπόν έκπληξη κι ο συγκλονιστικός ιερός θαυμασμός βροντοφωνάζουν για την παρουσία του Θεού δίπλα μας, για την παρουσία της πρόνοιας του Θεού, της αγάπης του Θεού μαζί μας. Ζούμε, γιατί Εκείνος μας έπλασε και μας έσωσε, γιατί Εκείνος μας θέλει και μας φροντίζει. Ο καθένας είναι ελεύθερος να επιλέξει τον Χριστό η τον αντίδικο της σωτηρίας και τα όργανά του. Αυτός που συντηρεί τα σύμπαντα και τη ζωή μας είναι Αυτός που σταυρώθηκε για μας και αναστήθηκε, και η σχέση μας μαζί Του είναι και λέγεται “εκκλησία Θεού ζώντος, στύλος και εδραίωμα της αληθείας» (Α  Τιμ. 3,15). Η υποδοχή του Χριστού συνιστά τη δική μας κατάφαση στο μυστήριο της σωτηρίας.

Και αυτό που ζήσαμε κατά τον Αγιασμό στην Π.Υ. Γουμένισσας δεν ήταν το μόνο ορατό θαυμαστό και εξαίσιο σημείο, που ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα (διότι «Αγίω Πνεύματι πάσα αγαθοδωρία ως Πατρί και Υιώ συναστράπτει, εν ω τα πάντα ζη και κινείται»).

Αναπέμποντας την προβλεπόμενη δέηση “υπέρ ειρήνης, υγείας, σωτηρίας…” για το Διοικητή, Υποδιοικητή και το προσωπικό και τους εθελοντές της Υπηρεσίας, το Τίμιο Ξύλο και ο Τίμιος Ήλος “έτρεξαν” και ενώθηκαν (σε αντίθεση με τη φυσική ροή των πραγμάτων, που ποτέ το ξύλο δεν ενώνεται με το σίδερο), ωσάν να διαλαλούσαν ορατά την έλευση της θείας χάριτος προς ευόδωση των αιτημάτων· ήταν ωσάν να μας ομιλούσε ο Κύριος για την ευσπλαχνική Του παρουσία στη φτωχή μας ευλαβική αίσθηση και κατάνυξη με τα θαυμαστά σημεία του Αγιασμού με το άχραντο Ξύλο και τον πάντιμο Ήλο.

Εξήγησα στους παρόντες απλά πως αυτό το αισθητό σημείο δεν σήμαινε πως η αιτουμένη και παρεχόμενη ευλογία κατά την τέλεση οιουδήποτε άλλου Αγιασμού είναι “συνεσταλμένη”· και μόνη η διατήρηση του καθαγιαζόμενου ύδατος κάθε Αγιασμού είναι αισθητό σημάδι της αγιαστικής αοράτου θείας Χάριτος· αυτής της Χάριτος του Θεού με την οποία αγιάζεται το νερό της κολυμβήθρας σε μας η των ποταμών στην ιεραποστολή και βαπτιζόμεθα, μετέχοντες στο μυστήριο του θανάτου και της αναστάσεως του Κυρίου.

Η ευσπλαχνία και το έλεος του Θεού, η αγάπη και η φιλανθρωπία Του δεν είναι “αντικειμενικές παροχές”, αλλά δωρεές μετεχόμενες από ανθρώπους που το θέλουν και καταξιώνονται ως μέλη της Εκκλησίας του Χριστού. Από ανθρώπους με συναίσθηση της εν Χριστώ σωτηρίας, με συνείδηση αγαθή, δίχως κακότητα έναντι των συνανθρώπων. Από ανθρώπους που απέχουν η μετανοούν με φόβο Θεού για πράξεις ασέβειας, βεβηλώσεως, ατιμίας, αδικίας. Τότε και η καρδιά καθαίρεται, ναοποιείται με τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος.