Κυριακή 03/09/2023
Σεβασμιότατε,
κ.Περιφερειάρχη,
κ. Δήμαρχε,
κ. εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης,
κ. εκπρόσωποι των Στρατιωτικών Αρχών,
Κυρίες και Κύριοι
H Λάρισα, η πόλη μας, γιορτάζει σήμερα τα 142 χρόνια της απελευθέρωσής της από οθωμανικό ζυγό τεσσεράμιση περίπου αιώνων. Με τη συνθήκη του Βερολίνου, που υπογράφηκε τον Ιούνιο του 1881, και ύστερα από σκληρότατο και επίπονο διπλωματικό αγών, το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας –εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας- και η περιοχή της Άρτας προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα. Πέρα όμως από την απελευθέρωση υπόδουλων ελληνικών πληθυσμών και την αύξηση της έκτασής της με ευφορότατα εδάφη, το γεγονός ήταν πολύ σημαντικό, διότι πρώτη φορά από τη σύσταση του ελληνικού κράτους (1830) επαρχίες της οθωμανικής αυτοκρατορίας προσαρτούνταν στο ελεύθερο τμήμα της.
Την 31η Αυγούστου 1881 ο υποστράτηγος Σκαρλάτος Σούτσος με τον αρχηγό του Επιτελείου, ταγματάρχη, Κωνσταντίνο Ισχόμαχο και μια μικρή δύναμη στρατιωτών ερχόμενοι από τα Τρίκαλα, μπήκαν στην πόλη ως ελευθερωτές. Σε αυτούς έγινε η παράδοση της πόλης και με αυτούς επικεφαλής έγινε την επόμενη μέρα η δοξολογία στο μικρό τότε ναό του Αγίου Αχιλλίου. Οι χριστιανοί κάτοικοι της Λάρισας έβλεπαν το μεγάλο όνειρο να γίνεται πραγματικότητα, η πόλη τους να εντάσσεται στον εθνικό κορμό ύστερα από θυσίες και αίμα αιώνων.
Η οθωμανική κυριαρχία κράτησε από το 1432 έως το 1881. Εκτεινόμενη στο κέντρο της μεγάλης θεσσαλικής πεδιάδας η Λάρισα γινόταν, κατά καιρούς, έδρα ισχυρότατων στρατιωτικών δυνάμεων (στο γεγονός αυτό οφείλεται εξάλλου και το ότι τα οθωμανικά στρατεύματα κατέπνιξαν πολύ γρήγορα την επανάσταση του 1822 στο Πήλιο). Και επειδή ο πληθυσμός της ήταν πολύ λίγος στην αρχή και οι ανάγκες για την καλλιέργεια της γης πολύ μεγάλες, οι Οθωμανοί μετέφεραν μουσουλμανικό πληθυσμό από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας και τον εγκατέστησαν στην περιοχή, για να ξεκινήσει έτσι η καλλιέργεια της ευφορότατης πεδιάδας γύρω από την πόλη και κατά συνέπεια και τα μεγάλα έσοδα, που συνέρρεαν στα ταμεία τους, και που είχαν μεγάλη ανάγκη οι κατακτητές για την εξάπλωσή τους στα ευρωπαϊκά εδάφη.
Η ζωή ήταν πολύ δύσκολη στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής. Οι εκτελέσεις και οι διωγμοί των κατοίκων, η βαριά φορολογία και τα κάθε είδους βάρη, με τα οποία επιβαρύνονταν οι κάτοικοι, είχαν συχνά ως αποτέλεσμα τη μείωση του χριστιανικού πληθυσμού της πόλης. Ο Πηνειός, επίσης, με τις πλημμύρες του άλλοτε τους έπνιγε, άλλοτε τους αρρώσταινε με τα στάσιμα νερά του, όμως και άλλες λοιμώδεις ασθένειες, που κατά κύματα έρχονταν στην πόλη από άλλες χώρες, θέριζαν τον πληθυσμό. Πολύ αργότερα οι χριστιανοί πλήθυναν αλλά πάντα ήταν δεύτεροι ως εθνοτική ομάδα στην πόλη.
Η Εκκλησία ήταν η βάση, ο ισχυρός στύλος και η καταφυγή τους. Γύρω από το ναό του Αγίου Αχιλλίου και του Αγίου Αθανασίου ζούσαν αρχικά οι κάτοικοι, η κύρια ασχολία των οποίων ήταν η γεωργία αλλά πιο πολύ το εμπόριο και η βιοτεχνία. Τη λειτουργία των σχολείων τη στήριζε, επίσης, εκείνη καθώς και τη φροντίδα των πασχόντων, των γερόντων, των χηρών και των ορφανών.
Διατηρώντας ακέραια την ελληνική συνείδηση συμμετείχαν ενεργά στη μεγαλύτερη επαναστατική κίνηση των Ορλωφικών του 1770, καθώς και σε εκείνες του 1840-41, του 1854, του 1866-68, του 1878… Στην Παγκόσμια Γεωγραφία του Γάλλου E, Reclus στα 1876 αναφέρεται ότι “…απ΄ όλες τις ελληνικές επαρχίες που ανήκουν ακόμη στην οθωμανική αυτοκρατορία, καμία δεν κινήθηκε με περισσότερο ζήλο από τη Θεσσαλία, για να ενωθεί με την κοινή πατρίδα…”.
Οι Λαρισαίοι που εκείνη την Κυριακή 31 Αυγούστου 1881 γιόρταζαν την ενσωμάτωση της πόλης τους στη Ελλάδα οραματίζονταν τη δυναμική της πορεία: Η δύναμη της καλλιεργημένης γης στην οικονομία, η ευρωστία που φέρνει το εμπόριο και η βιοτεχνία, η αξία της Παιδείας τους ήταν γνωστά και τα έκαναν πράξη στην πόλη τους. Με την είσοδο αργότερα και πληθυσμών από την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα η Λάρισα αύξησε τον πληθυσμό της και -πέραν όλων των άλλων- έγινε και έδρα έντονων κοινωνικών αγώνων .
Μοιραζόμαστε με τους προγόνους μας αυτή την όμορφη πόλη, που κατοικείται χιλιάδες χρόνια, στο κέντρο της πλούσιας και εύφορης θεσσαλικής πεδιάδας, που τη γονιμοποιεί το ποτάμι μας, ο Πηνειός. Τα μάτια μας ξεκουράζονται στον ορίζοντα, στα δυο βουνά, τον Όλυμπο και τον Κίσσαβο. Η υγρασία και οι ομίχλες του χειμώνα, που τρυπούν τα κόκαλα, είναι χαρακτηριστικά της, και φέτος μας επισκέφτηκε και ο παλιός φίλος, ο Λίβας. Αυτόν τον τόπο μοιραζόμαστε με τους Λαρισαίους του 1881 και μαζί τη μεγάλη χαρά της σημερινής γιορτής.
Ε.Δημόκα
Φιλόλογος
