Στο θωρηκτό «Αβέρωφ» όμως βρίσκεται ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Αγιο Νικόλαο. Για κάποιους αυτό προστάτευσε το πλοίο και ήταν ο λόγος που δεν έχασε ούτε μία μάχη.
Το σημάδι από το Θεό
Ο Άγιος Νικόλαος πάντα προστάτευε το πλοίο, δηλώνουν μαρτυρίες. «Παραμονές της ναυμαχίας της Έλλης, ένας υποκελευστής καθάριζε το πλοίο με έναν κουβά. Μόλις τελείωσε, ξάπλωσε να κοιμηθεί και, όταν ξύπνησε, είδε συγκλονισμένος επάνω στον κουβά σχηματισμένο το πρόσωπο ενός Αγίου» περιγράφει ο κυβερνήτης του «Αβέρωφ» κ. Χαραλαμπόπουλος και συνεχίζει: «Η συγκίνηση όλων ήταν φανερή, κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την εικόνα, ήταν πράγματι η μορφή ενός Αγίου. Συγκλονισμένοι, πήραν τον κουβά και πήγαν στον Κουντουριώτη, ο οποίος ήταν βαθιά θρησκευόμενος.
Με δάκρυα στα μάτια, ο κυβερνήτης δήλωσε πως αυτό είναι ένα σημάδι από τον Θεό ότι θα κερδίσουμε τη μάχη. Και, όντως, έτσι έγινε. Γι’ αυτό και ο Κουντουριώτης διέταξε έπειτα από τη θριαμβευτική νίκη να γίνει λιτανεία. Κατόπιν, ο κουβάς τοποθετήθηκε στο εκκλησάκι. Ιερέας τότε ήταν ο Δάφνος, ο οποίος, όταν το 1915 έγινε Μητροπολίτης Σπάρτης, πήρε τον κουβά μαζί του.
Το 1937 ο βασιλεύς πήγε επίσκεψη στη Σπάρτη και, όταν ο Μητροπολίτης του είπε την ιστορία, ο βασιλιάς του ζήτησε να γυρίσει τον κουβά στο πλοίο, όπου και ανήκει. Σήμερα μπορεί όποιος επιθυμεί να δει στο “Αβέρωφ” τον κουβά με τη μορφή του Αγίου». Αυτό ήταν ένα από τα θαύματα που καταγράφονται στο ημερολόγιο του πλοίου.
Το Θαύμα της ασημένιας εικόνας
Ακόμα μία μαρτυρία ωστόσο φανερώνει πως άλλη μία νίκη οφείλεται στη δύναμη της πίστης. Το 1942 ο Άγγλος διοικητής, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, κάλεσε τον κυβερνήτη του «Αβέρωφ» και του ζήτησε να συνοδεύσει 70 εμπορικά πλοία, λέγοντάς του μάλιστα πως, επειδή η απειλή είναι γνωστή, θα ήταν ικανοποιημένοι εάν κατάφερναν να φτάσουν τα μισά εμπορικά στον προορισμό τους. Ο κυβερνήτης του πλοίου εξιστορεί: «Λόγω της ζέστης, για να δροσιστούν, έβγαζαν τα στρώματα και κοιμόντουσαν στο κατάστρωμα.
Μια νύχτα ο Παπανικολόπουλος είχε βγάλει το στρώμα του στην πρύμνη και κοιμόταν.
Ξαφνικά, τον ξύπνησε ένας επαναλαμβανόμενος θόρυβος. Σηκώθηκε και είδε κάτι να ασημίζει μέσα στο νερό και να ακουμπάει στο πλοίο. Φώναξε στη γέφυρα να σταματήσουν και κατέβηκε ο ίδιος να κοιτάξει τι ήταν αυτό που προκαλούσε τον θόρυβο. Εκείνο που αντίκρισε ήταν μια ασημένια εικόνα του Αγίου Νικολάου, που με έναν ανεξήγητο τρόπο βρέθηκε στην θάλασσα και ακολουθούσε το πλοίο.
Όλο το πλήρωμα με βουρκωμένα μάτια έδειξε στον κυβερνήτη την εικόνα, ο οποίος αμέσως ζήτησε να γίνει λειτουργία και λιτανεία. Ο Άγιος Νικόλαος ήταν στο πλευρό τους.Έκαναν 3.500 μίλια και δεν χάθηκε ούτε ένα εμπορικό!
ΠΟΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΑΒΕΡΩΦ
Δέκα χρόνια μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό διέθετε μια ελάχιστη δύναμη απαρχαιωμένων τορπιλοβόλων και τριών γαλλικών θωρηκτών που είχαν κατασκευασθεί το 1889. Η επιτακτική ανάγκη για τη δημιουργία αξιόμαχου στόλου είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του στόλου – στα τέλη του 1908 – με τέσσερα καινούρια αγγλικά και τέσσερα γερμανικά αντιτορπιλικά. Σε αυτά επρόκειτο να προστεθεί το Θωρακισμένο-Καταδρομικό «Γ. Αβέρωφ», η Δόξα του Πολεμικού Ναυτικού.
Οι Έλληνες είμαστε περήφανοι για το πολεμικό μας ναυτικό. Και για το γεγονός πως διατηρεί σε αυτη την κατάσταση αυτό το πλοίο.
Για την ανανέωση του Στόλου η τότε κυβέρνηση Μαυρομιχάλη είχε απευθυνθεί στα Ναυπηγεία Ορλάντο στο Λιβόρνο της Ιταλίας, όπου εκείνη ακριβώς την εποχή κατασκευαζόταν ένα θωρακισμένο–καταδρομικό το οποίο είχε παραγγελθεί και επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί από το Ιταλικό Ναυτικό. Όμως, η ακύρωση της παραγγελίας από τη μεριά των Ιταλών και η άμεση προκαταβολή του 1/3 της συνολικής αξίας του πλοίου επέτρεψαν την απόκτηση του θωρηκτού από την Ελλάδα. Το ποσόν της προκαταβολής προήλθε από τη διαθήκη του Γεωργίου Αβέρωφ και ανήρχετο σε 8.000.000 εκατομμύρια χρυσές δραχμές, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 15.650.000 χρυσών δραχμών καλύφθηκε από το Ταμείο Εθνικού Στόλου (Τ.Ε.Σ.). Η κυβέρνηση δαπάνησε 23.650.000 δρχ. για την απόκτηση του. Τα 8.000.000 δρχ. προέρχονταν από το 20% της συνολικής κληρονομιάς του Γεωργίου Αβέρωφ, που παραχώρησε με τη διαθήκη του στο Ταμείο Εθνικού Στόλου το 1899 (χρονολογία δημοσίευσης της διαθήκης).
Η διαθήκη όριζε ότι το 1/5 της περιουσίας του (20 μερίδια) παραχωρείται για τη ναυπήγηση ισχυρού καταδρομικού πλοίου που θα φέρει το όνομα του και διασκευασμένο κατά τέτοιον τρόπο ώστε να χρησιμεύει ως Εκπαιδευτικό πλοίο Σχολής Ναυτικών Δοκίμων προς την πρακτική και θεωρητική τελειοποίηση αυτών. Το υπόλοιπο ποσό 14.300.000 καλύφθηκε εξ’ ολοκλήρου από το Ταμείο Εθνικού Στόλου (Τ.Ε.Σ.). Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι Τούρκοι είχαν ενδιαφερθεί για την αγορά του πλοίου
Το «Γ. Αβέρωφ» καθελκύστηκε στις 12 Μαρτίου 1910 και την 1 Σεπτεμβρίου 1911 κατέπλευσε στο Φάληρο, όπου έγινε δεκτό από τους Έλληνες με ενθουσιασμό.
Το Θωρηκτό δεν άργησε να γνωρίσει το βάπτισμα του πυρός. Τον Οκτώβριο του 1912, με την έναρξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, το «Γ.Αβέρωφ», επικεφαλής του Στόλου του Αιγαίου υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, απέπλευσε προς τα Δαρδανέλια. Κατέλαβε τη Λήμνο και στον όρμο του Μούδρου εγκαταστάθηκε το προχωρημένο αγκυροβόλιο του Στόλου. Ακολούθησε η κατάληψη του Αγίου Όρους, των νησιών του βορείου και ανατολικού Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Αγ. Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος). Η σύγκρουση με τον τουρκικό στόλο ήταν πλέον αναπόφευκτη. Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης έδωσε επιθετικό χαρακτήρα στον ελληνικό σχεδιασμό. Διέταξε το στόλο του να αρχίσει να πλέει από βορρά προς νότο, οπότε ο οθωμανικός στόλος εμφανίσθηκε στην έξοδο των Στενών. Τότε, ο Κουντουριώτης απηύθυνε το περίφημο σήμα του στα ελληνικά πλοία που συνέπλεαν με το «Γ. Αβέρωφ»: «Με την δύναμιν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με πεποίθησιν προς την νίκην εναντίον του εχθρού του Γένους».
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-13 αποτελούν αναντίρρητα την πλέον ένδοξη πολεμική περίοδο του θωρηκτού «Γ. Αβέρωφ».
Κατά το μεγαλύτερο μέρος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα παρέμεινε ουδέτερη. Όμως, το 1917 η Κυβέρνηση του Ε. Βενιζέλου απεφάσισε να συμμετάσχει στον πόλεμο, στο πλευρό των Συμμάχων. Με το τέλος της παγκόσμιας σύρραξης -Οκτώβριος 1918- η Τουρκία συνθηκολόγησε (ανακωχή του Μούδρου) και η Ελλάδα βρέθηκε στην πλευρά των νικητών. Το «Γ. Αβέρωφ» κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη και εκεί ύψωσε την ελληνική σημαία ως μία από τις νικήτριες δυνάμεις του Μεγάλου Πολέμου.
Μετά την υπογραφή των συνθηκών ειρήνης το «Γ. Αβέρωφ» μαζί με τον υπόλοιπο στόλο μετέφερε τα ελληνικά στρατεύματα στην Ιωνία. Οι εξελίξεις των επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία διέγραψαν γρήγορα αρνητική πορεία που κατέληξε στην Καταστροφή του ’22. Το «Γ. Αβέρωφ» βρέθηκε ξανά στα μικρασιατικά παράλια, τούτη τη φορά για να βοηθήσει στη μεταφορά των στρατευμάτων και του ξεριζωμένου ελληνικού στοιχείου.
Με την έναρξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου το Θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ» τέθηκε και πάλι επικεφαλής, ως ναυαρχίδα του ελληνικού πολεμικού στόλου. Μετά ωστόσο τη κατάρρευση του μετώπου, τον Απρίλιο του 1941, το Υπουργείο Ναυτικών διέταξε την αυτοβύθιση του θωρηκτού, προκειμένου να μην περιέλθει στα χέρια του εχθρού. Στην καρδιά και στο φρόνημα των ελληνικών πληρωμάτων, η αναχώρηση των εναπομεινάντων πλοίων του στόλου στην Αλεξάνδρεια ήταν αδιανόητο να γίνει χωρίς την ασφαλή συντροφιά του «Μπάρμπα Γιώργη», του ηρωικού Θωρηκτού «Γ. Αβέρωφ», όπως ήταν συνηθισμένο να ονομάζεται από τα πληρώματα. Έτσι λοιπόν, μετά τον επιτυχή κατάπλου του θωρηκτού στην Αλεξάνδρεια, το πλοίο κατευθύνθηκε στη Βομβάη για γενική επισκευή και επιθεώρηση.
Με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1944 και ύστερα από απουσία σχεδόν τεσσάρων ετών, ο ένδοξος «Γ. Αβέρωφ» επέστρεψε στις 16 Οκτωβρίου 1944 το απόγευμα στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του την τότε εξόριστη ελληνική κυβέρνηση και αγκυροβόλησε πανηγυρικά στον φαληρικό όρμο. Στο χρονικό διάστημα 1947 έως 1949 το Θωρηκτό έγινε Αρχηγείο Στόλου στο Κερατσίνι. Όμως, το πλοίο είχε ‘γεράσει’ και το 1952 διατάχθηκε ο παροπλισμός του.
Από το 1957 μέχρι το 1983, το Θωρηκτό βρέθηκε πρυμνοδετημένο στον Πόρο. Το 1984 το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε να το αποκαταστήσει. Μετά από τριάντα χρόνια στο περιθώριο, το Θωρηκτό ξεκίνησε τη νέα του πορεία. Την ίδια χρονιά το πλοίο ρυμουλκήθηκε από τον Πόρο και κατέληξε στο Φάληρο, όπου άρχισαν οι εργασίες αποκατάστασής του. Το μέγεθος της δαπάνης για τη σταθεροποίηση – αποκατάσταση από το 1985 μέχρι σήμερα είναι μεγάλο και ένα μεγάλο μέρος των δαπανών προήλθε από δωρεές ιδιωτών, οι σημαντικότερες των οποίων ήταν της Κυπριακής Δημοκρατίας, της οικογένειας Λάτση και του Ιδρύματος Ωνάση.
Είναι ζήτημα εάν στην παγκόσμια ιστορία του πολεμικού ναυτικού θα μπορούσαμε να συναντήσουμε άλλο πολεμικό πλοίο που να συνδέθηκε για σχεδόν μισό αιώνα με την ιστορία και τα πεπρωμένα ενός έθνους. Το Θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», μοναδική ίσως εξαίρεση, μαζί με την προσωπικότητα και το πατριωτικό ήθος του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, συνέδεσε άρρηκτα το όνομά του με τη διαμόρφωση ιστορικών γεγονότων εθνικής εμβέλειας χωρίς ουδέποτε να γνωρίσει την ήττα και την ατίμωση.
Πρωταγωνίστησε σε όλα τα κρίσιμα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας μας:
– Απελευθέρωσε τα νησιά του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου αναγκάζοντας τον τουρκικό στόλο να μην ξαναπεράσει τα Δαρδανέλλια.
– Κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη μετά τη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων και ύψωσε την ελληνική σημαία στον Α΄ Π. Π.
– Βοήθησε στην απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στην Ιωνία, αλλά και στη μεταφορά τους στην πατρίδα όταν κατέρρευσε το μέτωπο.
– Έδωσε το παρόν και στον Β΄ Π. Π. κατά τη διάρκεια του οποίου έφτασε μέχρι και τον Ινδικό Ωκεανό.
– Μετέφερε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αθήνα.
– Συμμετείχε πανηγυρικά το 1945 στους πρώτους εορτασμούς της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με υπόλοιπη Ελλάδα.
Παροπλίστηκε το 1952 και μετά από 70 χρόνια, μετακινήθηκε εκτός του Αργοσαρωνικού για να «επισκεφτεί» τη Θεσσαλονίκη. Η τελευταία φορά που είχε βρεθεί στην πόλη μας ήταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Σήμερα το πλοίο-μουσείο «Γ. Αβέρωφ» αποτελεί μνημείο που τιμά αυτούς που υπηρέτησαν και έπεσαν στη διάρκεια της ένδοξης ιστορίας του. Το Πλωτό Ναυτικό Μουσείο Θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ» αποτελεί εδώ και χρόνια μια δραστήρια εκπαιδευτική κοινότητα με καθημερινές επισκέψεις σχολείων, ιδρυμάτων, οργανισμών, καθώς και πλήθους ιδιωτών. Με τις επισκέψεις αυτές πραγματοποιείται και η δεύτερη πτυχή του οράματος του δωρητή, που ήθελε το πλοίο, παράλληλα με τον εθνικό του σκοπό, να εκπληρώνει και εκπαιδευτική αποστολή.
πληροφορίες και υλικο από εκπομπή “ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΓΥΡΩ ΜΑΣ”
δείτε την ολόκληρη εδώ
